พุทธจริยศาสตร์กับการวิพากษ์สสารนิยม จิตนิยม และธรรมชาตินิยมในทัศนะเรื่องชีวิต
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิพากษ์แนวคิดเรื่องชีวิตตามทัศนะของนักปรัชญาตะวันตก ได้แก่ สสารนิยม จิตนิยม และธรรมชาตินิยม และ 2) เสนอแนวทางการดำเนินชีวิตที่ประเสริฐตามหลักพุทธจริยศาสตร์ ซึ่งเน้นการพัฒนากาย จิต และปัญญาอย่างสมดุล
แนวคิดเกี่ยวกับ “ชีวิต” เป็นหัวข้อสำคัญในปรัชญาทุกยุคทุกสมัย นักปรัชญาตะวันตกจำนวนมากพยายามอธิบายธรรมชาติของชีวิตในเชิงสสาร จิต หรือกลไกทางธรรมชาติ ขณะที่พุทธปรัชญาเสนอกรอบคิดที่ไม่ยึดติดกับตัวตน และมองชีวิตในฐานะกระบวนการอันสัมพันธ์กันขององค์ประกอบที่เรียกว่า “ขันธ์ 5” ซึ่งเป็นฐานคิดสำคัญของพุทธจริยศาสตร์
การศึกษานี้มุ่งวิเคราะห์ข้อจำกัดของแต่ละแนวคิด.พร้อมทั้งเสนอว่าสาระสำคัญของพุทธจริยศาสตร์ มิได้จำกัดอยู่เพียงการอธิบายชีวิตเท่านั้น หากแต่ยังชี้แนวทางในการดำเนินชีวิตที่ประเสริฐ โดยการพัฒนาภาวนา 4 ประการ คือ กายภาวนา ศีลภาวนา จิตภาวนา และปัญญาภาวนา เพื่อนำไปสู่ความหลุดพ้นจากอวิชชาและความทุกข์
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กอร์เดอร์, โยสไตน์. (2540). โลกของโซฟี. (อำพรรณ โอตระกูล, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: บริษัท นานมีบุ๊คส์ จำกัด.
คงเดช พัวพรพงษ์. (2560). การวิเคราะห์ชีวิตมนุษย์ในปรัชญาพุทธกับแนวคิดสมัยใหม่. วารสารพุทธศาสตร์ปริทรรศน์, 34 (2), 109 - 125.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระประมวล อุตตราสโย. (2544). เปรียบเทียบจริยศาสตร์: ทฤษฎีว่าด้วยความดี. กรุงเทพมหานคร: เฉลิมมงคลการพิมพ์.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตโต). (2551). ธรรมะกับชีวิต. กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิพุทธธรรม.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตโต). (2551). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 16). กรุงเทพมหานคร: เอส. อาร์. พริ้นติ้งแมสโปรดักส์.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตโต). (2562). พุทธธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 53). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยเอเชียอาคเนย์.
สุนทร ณ รังสี. (2543). พุทธปรัชญา: มรรควิธีสู่การรู้แจ้ง (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สุจิตรา รณรื่น. (2540). ปรัชญาเบื้องต้น. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ทิพย์วิสุทธิ์.
ปรีชา ช้างขวัญยืน. (2549). ปรัชญากับวิถีชีวิต. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. กรุงเทพมหานคร: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.
วิทย์ วิศทเวทย์. (2532). จริยศาสตร์เบื้องต้น: มนุษย์กับปัญหาจริยธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 7). กรุงเทพมหานคร: อักษรเจริญทัศน์.
วิเชียร ชาบุตรบุณฑริก และคณะ. (2542). ความจริงของชีวิต. กรุงเทพมหานคร: บริษัทเธิร์ดเวฟเอ็ดดูเคชั่น จำกัด.
สิวลี ศิริไล. (2551). จริยศาสตร์สำหรับพยาบาล (พิมพ์ครั้งที่ 10). กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
แสง จันทร์งาม. (2535). พุทธศาสนวิทยา (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพมหานคร: สร้างสรรค์บุ๊คส์.
Chalmers, D. J. (1996). The conscious mind: In search of a fundamental theory. Oxford University Press.
Frankl, V. E. (2006). Man’s search for meaning (Original work published 1946). Beacon Press.
Gowans, C. W. (2003). Philosophy of the Buddha. Routledge.
Harvey, P. (2013). An introduction to Buddhist ethics: Foundations, values and issues. Cambridge University Press.