การอยู่ร่วมกันอย่างสมานฉันท์และสันติสุขบนพื้นฐานของความหลากหลายในสังคมพหุวัฒนธรรม กรณีศึกษาชุมชนบ้านไร่ ตำบลสบป่อง อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพมีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาบริบทชุมชนสังคม การเมืองการปกครอง วัฒนธรรมและเศรษฐกิจที่เอื้อต่อการอยู่ร่วมกัน 2) เพื่อศึกษาปัจจัยที่เกื้อหนุนให้เกิดการอยู่ร่วมกันอย่างสมานฉันท์และสันติสุขบนพื้นฐานของความหลากหลายในสังคมพหุวัฒนธรรม โดยการรวบรวมจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากผู้ให้ข้อมูล การสนทนากลุ่มย่อย การสังเกตการอย่างมีส่วนร่วม สำหรับกลุ่มให้ข้อมูล ได้แก่ ผู้นำชุมชน ผู้นำศาสนา ผู้นำชาติพันธุ์ ผู้ทรงคุณวุฒิ และปราชญ์ชาวบ้าน จำนวน 39 รูป/คน ผลการวิจัยพบว่า บริบทของชุมชนด้านสังคมมีความสัมพันธ์ระหว่างเครือข่ายอย่างเหนียวแน่น ด้านการปกครองมีการกระจายอำนาจแบ่งการปกครองเป็นคุ้มชุมชนและมีการตั้งข้อปฏิบัติ กฎกติกาของหมู่บ้านร่วมกัน ด้านวัฒนธรรมมีความเชื่อประเพณีและพิธีกรรมที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ และด้านเศรษฐกิจมีการนำแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงมาสู่การปฏิบัติในชุมชนแบบเกษตรผสมผสาน ทำให้เกิดการรวมกลุ่มและจัดตั้งกลุ่มเพื่อการผลิต การจำหน่าย การระดมทุนภายในชุมชน ซึ่งเป็นกลไกสำคัญที่จะทำให้เกิดความยั่งยืนของชุมชนแห่งการเรียนรู้ร่วมกัน ส่วนปัจจัยที่เกื้อหนุนทำให้เกิดการอยู่รวมกันอย่างสมานฉันท์และสันติสุข บนพื้นฐานของความหลากหลายในสังคมพหุวัฒนธรรม ได้แก่ 1) สภาผู้นำชุมชน 2) กระบวนการความยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ 3) กระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน 4) กฎกติกา/กฎระเบียบชุมชน 5) บทบาทของสถาบันในชุมชน 6) วัฒนธรรมจารีตประเพณีท้องถิ่น และ 7) ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม