การพัฒนาศักยภาพผู้นำชุมชนผ่านการเรียนรู้ออนไลน์เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน
DEVELOPING THE POTENTIAL OF COMMUNITY LEADERS THROUGH ONLINE LEARNING FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT
คำสำคัญ:
ผู้นำชุมชน, การเรียนรู้ออนไลน์, การพัฒนาศักยภาพ, การพัฒนาอย่างยั่งยืน, เทคโนโลยีดิจิทัลบทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์บทบาท ความสำคัญ และแนวทางการพัฒนาศักยภาพผู้นำชุมชนผ่านกระบวนการเรียนรู้ออนไลน์ เพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนการพัฒนาอย่างยั่งยืนในยุคดิจิทัล โดยอาศัยการทบทวนเอกสารและแนวคิดทางทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับภาวะผู้นำ การจัดการความรู้ เทคโนโลยีดิจิทัล และเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืน (SDGs)
ผลการวิเคราะห์ชี้ให้เห็นว่า ผู้นำชุมชนเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนาชุมชน ทั้งด้านการมีส่วนร่วม การบริหารจัดการทรัพยากร และการยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน การเปลี่ยนผ่านสู่ยุคดิจิทัลทำให้ผู้นำต้องพัฒนาทักษะใหม่ ทั้งด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ การสื่อสารออนไลน์ และการเรียนรู้ตลอดชีวิต การเรียนรู้ออนไลน์จึงมีบทบาทสำคัญในการสร้างองค์ความรู้ เสริมศักยภาพ และเชื่อมโยงเครือข่ายการพัฒนาระหว่างชุมชน
จากการสังเคราะห์แนวคิด ได้เสนอ โมเดลการเรียนรู้ออนไลน์เพื่อการพัฒนาผู้นำชุมชนอย่างยั่งยืน (Sustainable e-Leadership Learning Model) ซึ่งประกอบด้วย 3 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ 1 การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม, 2 การสร้างเครือข่ายความรู้ของชุมชน, และ 3 การใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรมและรับผิดชอบ โมเดลนี้มุ่งสร้างผู้นำชุมชนที่มีความรู้ ทักษะ และจิตสำนึกเพื่อสังคม สามารถใช้เทคโนโลยีเพื่อพัฒนาชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ และส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืนในทุกมิติ ทั้งนี้ การเรียนรู้ออนไลน์มิได้เป็นเพียงเครื่องมือในการถ่ายทอดความรู้ แต่เป็นกระบวนการสร้างผู้นำรุ่นใหม่ที่มีวิสัยทัศน์ คุณธรรม และศักยภาพในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงสู่สังคมแห่งการเรียนรู้อย่างแท้จริง
เอกสารอ้างอิง
ชุติมา จันทร์เพ็ญ. (2563). การเรียนรู้ออนไลน์กับการพัฒนาผู้นำท้องถิ่น. วารสารการศึกษาเพื่อการพัฒนา, 5(1).
ณรงค์ศักดิ์ วรรณภักดี. (2563). ภาวะผู้นำกับการพัฒนาชุมชนท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ณัฐพร ศิริไพบูลย์. (2564). การสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ออนไลน์ของผู้นำท้องถิ่น. วารสารนวัตกรรมสังคม, 3(1).
ธนากร จันทรา. (2565). เครือข่ายผู้นำดิจิทัลกับการสร้างนวัตกรรมสังคมในระดับชุมชน. วารสารสังคมศาสตร์ร่วมสมัย, 9(2).
ธวัชชัย สืบสกุล. (2563). การเรียนรู้ออนไลน์กับการพัฒนาผู้นำชุมชนในยุคดิจิทัล. วารสารการพัฒนาชุมชน, 8(2).
ทิพวรรณ ชัยยศ. (2565). สมรรถนะดิจิทัลของผู้นำท้องถิ่นกับการบริหารจัดการชุมชนยุคใหม่. วารสารพัฒนาสังคม, 11(2).
ปรีชา นิลสังข์. (2562). ผู้นำชุมชนกับเศรษฐกิจพอเพียง. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
พิมพ์ชนก เกิดแก้ว. (2565). ดิจิทัลทรานส์ฟอร์เมชันกับการปรับตัวของสังคมไทย. วารสารสังคมศาสตร์ร่วมสมัย, 12(1).
ภาวินี สายชุ่ม. (2564). รูปแบบการเรียนรู้ออนไลน์เพื่อเสริมสร้างภาวะผู้นำชุมชน. วารสารการศึกษาพัฒนาชุมชน, 12(1).
มณฑา ศรีสุวรรณ. (2565). เทคโนโลยีการเรียนรู้กับการพัฒนาชุมชนฐานราก. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
มานพ จันทรา. (2564). แนวคิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตในยุคดิจิทัล. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
บุญช่วย วัฒนวงศ์. (2562). เทคโนโลยีสารสนเทศกับการจัดการชุมชนในสังคมไทย. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
วรพงษ์ เกษมสุข. (2565). การมีส่วนร่วมของประชาชนผ่านสื่อดิจิทัล. วารสารสังคมศาสตร์และการพัฒนา, 11(2).
วราภรณ์ รัตนกุล. (2564). แนวทางการเรียนรู้ออนไลน์เพื่อการพัฒนาทักษะผู้นำ. วารสารการบริหารและพัฒนา, 9(3).
ศิริพร ธรรมรัตน์. (2564). เทคโนโลยีสารสนเทศกับการบริหารจัดการชุมชนยุคใหม่. วารสารนโยบายสาธารณะ, 9(1).
สมนึก ศรีวงศ์. (2562). การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการพัฒนาชุมชน. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
สุกัญญา มงคลชัย. (2564). เศรษฐกิจดิจิทัลกับการสร้างรายได้ของชุมชนฐานราก. วารสารบริหารและพัฒนา, 10(3).
สุกิจ พันธุ์ประเสริฐ. (2564). การเรียนรู้ร่วมกันผ่านเทคโนโลยีดิจิทัลในชุมชนท้องถิ่น. วารสารนวัตกรรมทางสังคม, 3(2).
สุธีรา พานิช. (2562). หลักการพัฒนาชุมชนเชิงบูรณาการ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สุพจน์ ภู่วัฒนา. (2564). การเปลี่ยนแปลงรูปแบบการเรียนรู้ในยุคเทคโนโลยี 4.0. นครปฐม: มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุนทร พัฒนการ. (2563). การพัฒนาศักยภาพผู้นำชุมชนในยุคดิจิทัล. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560–2564). กรุงเทพฯ: สศช.
สำนักส่งเสริมการศึกษานอกระบบ. (2564). คู่มือการพัฒนาทักษะดิจิทัลสำหรับผู้นำท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.
สมชาย สาระนาค. (2564). ชุมชนแห่งการเรียนรู้เสมือนจริงกับการสร้างเครือข่ายผู้นำท้องถิ่น. วารสารการพัฒนาชุมชน, 9(3).
อริญชย์ ทองมี. (2563). เทคโนโลยีดิจิทัลกับการพัฒนาชุมชนในยุคสังคม 4.0. วารสารพัฒนาสังคม, 9(2).
อรอนงค์ รัตนเกื้อกูล. (2564). การสร้างเครือข่ายผู้นำชุมชนเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน. วารสารการพัฒนาสังคม, 10(3).
วิจิตรา บุญมาก. (2563). เทคโนโลยีสารสนเทศกับการลดช่องว่างระหว่างเมืองและชนบท. วารสารเศรษฐกิจและสังคม, 7(1).
Nonaka, I. & Takeuchi, H. (1995). The Knowledge-Creating Company. New York: Oxford University Press.
UNDP. (2020). Digital Literacy for Community Leaders. New York: UNDP.
UNESCO. (2015). Rethinking Education: Towards a Global Common Good? Paris: UNESCO.
UNESCO. (2020). Education for Sustainable Development: A Roadmap. Paris: UNESCO.
UNESCO. (2021). Digital Skills Framework for Community Leaders. Paris: UNESCO.
United Nations. (2019). The Sustainable Development Goals Report 2019. New York: UN Publications.
United Nations. (2020). The Sustainable Development Goals Report. New York: United Nations.
