รูปแบบการพัฒนาทักษะการบริหารกิจการคณะสงฆ์ในศตวรรษที่ 21 สำหรับพระสังฆาธิการ เขตการปกครองคณะสงฆ์ ภาค 14
A DEVELOPMENT MODEL FOR ADMINISTRATIVE SKILLS OF SANGHA AFFAIRS IN THE 21ST CENTURY FOR SANGHA ADMINISTRATORS IN ECCLESIASTICAL REGION 14
คำสำคัญ:
การบริหารกิจการคณะสงฆ์, พระสังฆาธิการ, ภาวะผู้นำ, ศตวรรษที่ 21, การสร้างเครือข่ายบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ทักษะที่สนับสนุนประสิทธิภาพการบริหารกิจการคณะสงฆ์ของพระสังฆาธิการในเขตการปกครองคณะสงฆ์ภาค 14 ตลอดจนกำหนดแนวทางการพัฒนาทักษะการบริหารในศตวรรษที่ 21 และการสร้างภาคีเครือข่ายเพื่อขับเคลื่อนการบริหาร โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสานวิธี ทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างเชิงคุณภาพได้แก่ พระสังฆาธิการซึ่งเป็นผู้ให้ข้อมูลสำคัญในการสัมภาษณ์เชิงลึก จำนวน 15 รูปคน และผู้เข้าร่วมการสนทนากลุ่ม 9 รูปคน รวมทั้งสิ้น 24 รูปคน ขณะที่การวิจัยเชิงปริมาณใช้กลุ่มตัวอย่างพระสังฆาธิการในเขตการปกครองคณะสงฆ์ภาค 14 จำนวน 400 รูปคน ซึ่งได้จากการสุ่มแบบหลายขั้นตอน
ผลการศึกษาพบว่า ทักษะสำคัญที่มีผลต่อการบริหารกิจการคณะสงฆ์ ได้แก่ (1) ทักษะด้านภาวะผู้นำและการจัดการ (2) ทักษะด้านการพัฒนาชุมชนและการสร้างเครือข่าย และ (3) ทักษะด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรมดิจิทัล ซึ่งล้วนมีบทบาทโดยตรงต่อการทำงานของพระสังฆาธิการในบริบทศตวรรษที่ 21 จากการประเมินตัวชี้วัด พบว่า พระสังฆาธิการมีความรู้ความเข้าใจด้านการบริหารอยู่ในระดับสูงที่สุด (ค่าเฉลี่ย 4.5, SD = 0.7) ขณะที่ทักษะการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอยู่ในระดับดี (ค่าเฉลี่ย 4.2, SD = 0.9) แต่ยังมีความแตกต่างระหว่างกลุ่มตัวอย่าง ส่วนการสร้างเครือข่ายความร่วมมืออยู่ในระดับปานกลาง (ค่าเฉลี่ย 3.8, SD = 1.1) และการจัดการความเสี่ยงเป็นตัวชี้วัดที่ต่ำที่สุด (ค่าเฉลี่ย 3.5, SD = 1.3) แสดงให้เห็นถึงความจำเป็นในการพัฒนาอย่างเร่งด่วน ในด้านการสร้างภาคีเครือข่าย การบริหารกิจการคณะสงฆ์ที่มีประสิทธิภาพจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากเครือข่ายภายในคณะสงฆ์ เครือข่ายภาครัฐและสถาบันการศึกษา ตลอดจนเครือข่ายภาคประชาสังคมและภาคเอกชน โดยมีเทคโนโลยีสารสนเทศเป็นเครื่องมือสำคัญ กระบวนการดังกล่าวควรตั้งอยู่บนพื้นฐานของการมีส่วนร่วม ระบบบริหารที่มีมาตรฐาน และความโปร่งใส ดังนั้น การพัฒนาทักษะการบริหารในศตวรรษที่ 21 ควรดำเนินการอย่างบูรณาการ โดยผสมผสานองค์ความรู้ด้านการจัดการ ภาวะผู้นำ เทคโนโลยีดิจิทัล การบริหารความเสี่ยง และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือ เพื่อให้คณะสงฆ์สามารถปรับตัวและดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพภายใต้บริบทสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
เอกสารอ้างอิง
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระธรรมปิฎก (ป. อ. ปยุตฺโต) (2543). นิติศาสตร์แนวพุทธ. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มูลนิธิพุทธธรรม.
แสวง อุดมศรี (2543). การปกครองคณะสงฆ์ไทย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
กรมการศาสนา (2542). การบริหารงานคณะสงฆ์. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงศึกษาธิการ.
มานพ พลไพรินทร์ (2531). การปกครองคณะสงฆ์กับการเปลี่ยนแปลงของสังคม. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระครูปลัดรัตน์ ฐิตคุโณ (ดิษสังวร) และคณะ (2567). กระบวนการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ตลอดชีวิตยุคศตวรรษที่ 21 ตามหลักพุทธธรรม สำหรับพระสงฆ์ในเขตการปกครองคณะสงฆ์ ภาค 12. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ปีที่ 11 ฉบับที่ 2 (พฤษภาคม – สิงหาคม).
พระครูสันติพนาทร (ศรศิริ โปร่งจิต) และคณะ (2567). รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงพุทธเพื่อการบริหารกิจการคณะสงฆ์ ของพระสังฆาธิการในเขตปกครองคณะสงฆ์ภาค 5. Journal of Roi Kaensarn Academi. ปีที่ 9 ฉบับที่ 11 (พฤศจิกายน).
พระครูธรรมธรสฐาพร ปภสฺสโร และคณะ. (2567). ผลลัพธ์และความคาดหวังที่เกิดขึ้นจากเครือข่ายทางสังคมของคณะสงฆ์ที่มีอยู่ในปัจจุบัน. วารสารสหวิทยาการนวัตกรรมปริทรรศน์. ปีที่ 7 ฉบับที่ 1 (มกราคม - กุมภาพันธ์).
พระครูอนุชิตกิจจานุกุล (สุรเดช ศิริบุญมา (จิรธมฺโม) และคณะ. (2568). การบริหารจัดการกิจการคณะสงฆ์ของพระสังฆาธิการในจังหวัดแม่ฮ่องสอน. วารสารวิชาการวิทยาลัยบริหารศาสตร์. ปีที่ 8 ฉบับที่ 2 (เมษายน - มิถุนายน).
