องค์ประกอบภาวะผู้นำทางวิชาการในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษา กลุ่มกรุงธนใต้ สังกัดสำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร
COMPONENTS OF ACADEMIC LEADERSHIP IN THE 21ST CENTURY FOR SCHOOL ADMINISTRATORS OF THE KRUNG THON TAI GROUP IN DEPARTMENT OF EDUCATION BANGKOK METROPOLITAN ADMINISTRATION
คำสำคัญ:
ภาวะผู้นำทางวิชาการ, ศตวรรษที่ 21, ผู้บริหารสถานศึกษาบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาระดับภาวะผู้นำทางวิชาการในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษากลุ่มกรุงธนใต้ สังกัดสำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร และ 2) ศึกษาองค์ประกอบของภาวะผู้นำทางวิชาการในศตวรรษที่ 21 โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปริมาณ กลุ่มตัวอย่างคือผู้บริหารและครู จำนวน 346 คน ได้จากการสุ่มตัวอย่างตามตารางของ Krejcie และ Morgan เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจ (EFA) ผลการวิจัยพบว่า ภาวะผู้นำทางวิชาการในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษาอยู่ในระดับสูง โดยมีองค์ประกอบหลัก 5 ด้าน ได้แก่ 1) การพัฒนาครูและบุคลากร 2) การสร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้ 3) การกำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ และเป้าหมาย 4) การใช้เทคโนโลยีและแหล่งเรียนรู้ และ 5) การบริหารจัดการหลักสูตรและการเรียนการสอน ซึ่งสามารถใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาผู้บริหารสถานศึกษาให้มีศักยภาพในการขับเคลื่อนการศึกษา ให้สอดคล้องกับความต้องการของศตวรรษที่ 21 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ผลการวิจัยพบว่า 1) ระดับภาวะผู้นำทางวิชาการในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษาโดยรวมอยู่ในระดับมาก 2) องค์ประกอบที่ได้จากการวิเคราะห์ ได้แก่:การพัฒนาครูและบุคลากร การสร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้ การกำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ และเป้าหมาย การใช้เทคโนโลยีและแหล่งเรียนรู้ การบริหารจัดการหลักสูตรและการเรียนการสอน
ผลการวิจัยชี้ให้เห็นถึงความสำคัญขององค์ประกอบภาวะผู้นำทางวิชาการในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษา อันเป็นแนวทางสำคัญในการพัฒนาผู้บริหารสถานศึกษาให้มีภาวะผู้นำที่เหมาะสมกับการเปลี่ยนแปลงในยุคปัจจุบัน
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ. (2564). แนวทางการพัฒนาสมรรถนะผู้บริหารสถานศึกษาตามมาตรฐานวิชาชีพ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
กิ่งกาญจน์ สุขสำราญ. (2565). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาในกลุ่มอำเภอปลวกแดง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยองเขต1.
เกตุสุดา กิ้งการจร. (2560). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 4 สระบุรี. (วิทยานิพนธ์ศึกษามหาบัณฑิต).
เกษม วัฒนชัย. (2563). การบริหารสถานศึกษาในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
จตุรงค์ ธนะสีสังกูร. (2563). การบริหารงานวิชาการในโรงเรียน. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
จรรยา ทีปาลา. (2564). แนวทางการบริหารสถานศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อำเภอบ้านไร่ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุทัยธานี เขต 2. วารสารวิจยวิชาการ, 4(3), 45–60. https://doi.org/10.14456/jra.2021.67
ชลนิชา ศิลาพงษ์. (2564). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาที่ส่งผลต่อประสิทธิผลการบริหารงานวิชาการในโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1. สืบค้นจาก https://gsmis.snru.ac.th/e- thesis/thesis_detail?r=62421229106
ชาญชัย อาจินสมาจาร.(2557).การพัฒนาภาวะผู้นำ. สืบค้นจาก ttps://buuir.buu.ac.th /xmlui/handle/1234567890/7483
ดาโอะ บาฮี. (2566). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาในศตวรรษที่ 21 สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษายะลา เขต 2 (สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ยะลา: มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา.
ธนิต รัตนศักดิ์ดา. (2565). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงาน เขต พื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปราจีนบุรี เขต 2.
ธีระ รุญเจริญ. (2557). ความเป็นมืออาชีพในการจัดและบริหารการศึกษายุคปฏิรูปการศึกษา (ฉบับปรับปรุง) เพื่อปฏิรูปรอบ 2 และประเมินภายนอกรอบ (พิมพ์ครั้งที่ 9). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
________. (2563). ความเป็นมืออาชีพในการจัดและบริหารการศึกษา. กรุงเทพฯ: ข้าวฟ่าง.
นพรัตน์ แย้มโกสุม. (2023). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษากับประสิทธิผลการบริหารงานวิชาการในโรงเรียน สังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลเมืองชลบุรี. สืบค้นจาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/umt-poly/article/view/264349
บุญชนะ บุญโตนด. (2562). การศึกษาปัญหาและแนวทางการบริหารสถานศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุโขทัย เขต 1. สืบค้นจาก http://wb.yru.ac.th/xmlui/handle/yru/5075
ปราการ อนุศาสนะนันทน์. (2562). รูปแบบการบริหารสถานศึกษาระดับปฐมวัย สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต1 เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนในบริบทประเทศไทย 4.0. สืบค้นจาก https://so04.tci-thaijo.org/index.php /lawasrijo/article/view/252341
ปรีชญา รูปต่ำ. (2565). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3.
ปวีณา บุทธิจักร. (2564). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาที่ส่งผลต่อประสิทธิผลการบริหารงานวิชาการของโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 21.
ปิยธิดา ทาปลัด. (2561). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาที่ส่งผลต่อการบริหารงานวิชาการของโรงเรียน กลุ่มโรงเรียนนิคมพัฒนา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1.
พิทักษ์ พันธุวาปี. (2562). ภาวะผู้นำทางวิชาการในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 40. (ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ไพฑูรย์ สินลารัตน์. (2564). การศึกษาไทย 4.0: ปรัชญาการศึกษา เชิงสร้างสรรค์และผลิตภาพ. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภารดี อนันต์นาวี. (2562). การพัฒนาตัวบ่งชี้ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาในศตวรรษที่ 21 สังกัดสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานภาคตะวันออก. (สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ชลบุรี: มหาลัยบูรพา.
รุ่ง แก้วแดง. (2563). ปฏิวัติการศึกษาไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: มติชน.
วรปรัชญ์ หลวงโย. (2564). องค์ประกอบภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาในศตวรรษที่ 21. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ,21(1),182–196.https://so02.tci-thaijo.org/index.php/eduthu/article/view/243085/168598
วิโรจน์ สารรัตนะ. (2564). ภาวะผู้นำ: ทฤษฎีและนานาทัศนะร่วมสมัยปัจจุบัน. กรุงเทพฯ: ทิพยวิสุทธิ์.
สรรเพชญ ไตรยงค์. (2564). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษา ที่ส่งผลต่อประสิทธิผลการบริหารงานวิชาการ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาบึงกาฬ.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2563). แนวทางการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2564). รายงานสภาวะการศึกษาไทย ปี 2563-2564 "บทบาทของสถานศึกษาในการพัฒนาทักษะในศตวรรษที่ 21". กรุงเทพฯ: พริกหวานกราฟฟิค.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). ยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2561—2580).
สุเทพ พงศ์ศรีวัฒน์. (2563). ภาวะผู้นำ: ทฤษฎีและการปฏิบัติ. เชียงราย: มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย.
สุธารส ไชยศิลป์. (2566). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษากับประสิทธิผลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาน่าน เขต 1.
สุพัตรา รังคะวงษ์. (2565). ภาวะผู้นำในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต 2. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยมหามงกุฏราชวิทยาลัย.
อรรถพล ประเสริฐสังข์. (2566). ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษาที่ส่งผลต่อประสิทธิผลการจัดการเรียนรู้ในโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1. (ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
Bennis, W. (2532). On Become a Leader. Reading.
Boles, H.W. and Davenport, J.A. (2518). Introduction to education leadership.
Bush, T., & Glover, D. (2023). School leadership: Principles and practice. London: SAGE.
Crisanto Daing. (2023). องค์ประกอบของภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารโรงเรียน สาธิต ระดับประถมศึกษา ในสังกัดมหาวิทยาลัยราชภัฏ.
Darling-Hammond, L., LaPointe, M., Meyerson, D., Orr, M. T., & Cohen, C. (2020). Preparing school leaders for a changing world: Lessons from exemplary leadership development programs. Jossey-Bass.
Fullan, M. (2023). Change leader: Learning to do what matters most (2nd ed.). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Harris, A., & Jones, M. (2020). Leadership in turbulent times: Managing in the new normal. School Leadership and Management, 40(5), 383-395.
Hallinger, P., & Murphy, J. (2020). The evolving role of the principal: Instructional leadership theory, research, and practice. In C. Meyers & M. Darwin (Eds.), Equity and quality: The problem of educational reform (pp. 31-49). New York: Routledge.
Katz, D., and Kahn, R.L. (2521). The social psychology of organizations (2nd ed.).
Leithwood, K., & Louis, K. S. (2022). Leadership and learning: The impact of school leadership on student outcomes(3rd ed.). London: SAGE.
Robinson, V., Lloyd, C., & Rowe, K. J. (2021). The impact of leadership on student outcomes: An analysis of the differential effects of leadership types. Educational Administration Quarterly, 44(5), 635-674.
