อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ในสำนวนภาษาถิ่นโคราช
CONCEPTUAL METAPHORS IN KORAT DIALECT EXPRESSIONS
คำสำคัญ:
อุปลักษณ์, อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์, สำนวนภาษาถิ่นโคราชบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อจำแนกประเภทอุปลักษณ์ของสำนวนภาษาถิ่นโคราชและเพื่อวิเคราะห์
อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ในสำนวนภาษาถิ่นโคราช ผู้วิจัยเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้หนังสือที่ได้มีการรวบรวมสำนวน
ภาษาถิ่นโคราชจำนวน 5 เล่มวิเคราะห์ข้อมูลตามแนวคิดอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์
ผลการศึกษาพบ การจำแนกประเภทอุปลักษณ์ของสำนวนภาษาถิ่นโคราช 2 ประเภท ได้แก่ อุปลักษณ์สิ่งมีชีวิต และอุปลักษณ์สิ่งไม่มีชีวิต ส่วนการวิเคราะห์อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ในสำนวนภาษาถิ่นโคราช พบสำนวนที่เปรียบคนเป็นสิ่งต่าง ๆ จำนวน 8 มโนทัศน์ มากที่สุดและรองลงมา ได้แก่ [คนคือมนุษย์] 93 สำนวน [คนคือสัตว์] 45 สำนวน [คนคือสิ่งของ] 24 สำนวน [คนคือพืช] 18 สำนวน [คนคืออาหาร] 14 สำนวน [คนคือสถานที่] 12 สำนวน
[คนคือธรรมชาติ] 11 สำนวน และ [คนคือสิ่งเหนือธรรมชาติ] 8 สำนวน จากผลการศึกษาทำให้เกิดการอนุรักษ์สำนวนภาษาถิ่นโคราช และเป็นการปลูกจิตสำนึกให้เยาวชนในจังหวัดนครราชสีมาไม่ลืมรากเหง้าของภาษาถิ่นโคราช
เอกสารอ้างอิง
กิตติมา พุ่มซ้อน. (2554). การศึกษาอุปลักษณ์ “น้ำ” ในสำนวนไทย. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต.มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
คุญช่วย ปิยวิทย์. (2536). วรรณกรรมท้องถิ่น. พิมพ์ครั้งที่ 2. นครราชสีมา: ฝ่ายวิชาการและแผนงาน โรงเรียนสุรนารีวิทยา.
จินดารัตน์ บุญพันธ์. (2547). ความหมายเปรียบเทียบของสัตว์ในสำนวนไทย. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
นฤมล ปิยวิทย์. (2546). คำศัพท์ภาษาโคราช. นครราชสีมา: สำนักศิลปวัฒนธรรม สถาบันราชภัฏนครราชสีมา.
_______. (2552). คำศัพท์ภาษาโคราช. กรุงเทพฯ: ประชาคมท้องถิ่น.
นันทนา วงษ์ไทย. (2552). อุปลักษณ์ประสาทสัมผัสในภาษาไทย : การศึกษาตามแนวภาษาศาสตร์ปริชาน.วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
มิรินด้า บูรรุ่งโรจน์. (2548). อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์เกี่ยวกับผู้หญิงในบทเพลงลูกทุ่งไทย. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สง่า กาญจนาคพันธุ์. (2538). พจนานุกรมสำนวนไทย. พิมพ์ครั้งที่ 2. สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น). กรุงเทพฯ: ดวงกมลสมัย.
_______. (2543). พจนานุกรมสำนวนไทย. พิมพ์ครั้งที่ 5. สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น). กรุงเทพฯ: ดวงกมลสมัย.
สมทรง บุรุษพัฒน์, สุจริตลักษณ์ ดีผดุง และโสภนา ศรีจำปา. (2540). สถานภาพงานวิจัยภาษาศาสตร์ในประเทศไทย (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.
หทัยวรรณ มณีวงษ์. (2555). อุปลักษณ์ที่เกี่ยวกับผู้ชายและผู้หญิงในเพลงลูกทุ่งอีสาน. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago: Chicago University Press. . (1987). The metaphorical logic of rape. Metaphor & Symbolic Activity, 2(1), pp. 73–79.
