วิวัฒนาการงานนวกรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท

EVOLUTION OF NAVAKAMMA IN THERAVADA BUDDHISM

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาวัดในพระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาวิวัฒนาการงาน
นวกรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท ผลการศึกษาพบว่า

1. วัดเป็นสถานที่สำคัญในการประกอบพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาและเป็นที่พักอาศัยของพระสงฆ์ วัดในพระพุทธศาสนาเถรวาทสามารถจำแนกออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ วัดที่ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาและสำนักสงฆ์ ซึ่งมีการจัดพื้นที่ในวัดเป็นเขตต่างๆ ได้แก่ เขตพุทธาวาส เขตสังฆาวาส และเขตธรณีสงฆ์ โดยแต่ละเขตมีหน้าที่เฉพาะในการประกอบพิธีกรรม พักอาศัย และใช้ประโยชน์ตามลักษณะของพื้นที่ในวัด
2. งานนวกรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาทมีวิวัฒนาการตั้งแต่สมัยพุทธกาลจนถึงปัจจุบัน โดยงานนวกรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาทเริ่มต้นจากการสร้างเสนาสนะสำหรับพระพุทธองค์และพระสาวก ก่อนจะพัฒนาในแต่ละยุค โดยในยุคสุโขทัยอยุธยาเน้นการสร้างพระอุโบสถและกุฏิสำหรับพระสงฆ์ ยุคธนบุรีมีการสร้างเจดีย์ทรงลังกา และยุครัตนโกสินทร์เน้นการพัฒนาศาลาการเปรียญและกุฏิพระสงฆ์ สำหรับในยุคปัจจุบัน การพัฒนาวัดมีเป้าหมายให้เป็น รมณียสถาน ด้วยการนำหลักสัปปายะ 4 อย่าง ได้แก่ อาวาสสัปปายะ อาหารสัปปายะ บุคคลสัปปายะ และธรรมสัปปายะ มาประยุกต์ใช้ เพื่อให้วัดเป็นสถานที่ที่เหมาะสมกับการปฏิบัติธรรม และการพัฒนาจิตใจของพระสงฆ์และประชาชน รวมถึงการปรับภูมิทัศน์ภายในวัดให้เป็นไปตามหลัก 5 ส. อันประกอบด้วย 1) สะสาง หมายถึง กำจัดสิ่งไม่จำเป็น 2) สะดวก หมายถึง การจัดเก็บและการเข้าถึงง่าย 3) สะอาด หมายถึง ทำความสะอาดและตรวจสอบ 4) สร้างมาตรฐาน หมายถึง กำหนดกฎระเบียบ 5) สร้างวินัย หมายถึง รักษามาตรฐานและปรับให้ทันสมัย เพื่อสร้างบรรยากาศที่เอื้อต่อการฝึกฝนธรรมะและการดำเนินชีวิตที่มีความสุข