สัญญาณกลองเดิก: คุณค่าทางจริยธรรมและการดำรงอยู่บนวิถีชุมชนอีสาน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความสำคัญของสัญญาณกลองเดิกในวิถีชุมชนอีสาน 2) เพื่อศึกษาคุณค่าทางจริยธรรมของสัญญาณกลองเดิกในวิถีชุมชนอีสาน และ 3) เพื่อศึกษาสถานการณ์การดำรงอยู่ของสัญญาณกลองเดิกในวิถีชุมชนอีสาน โดยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่ใช้วิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กลุ่มเป้าหมายคือ ชาวตำบลพังขว้าง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ ผู้ให้สัมภาษณ์จำนวน 36 รูป/คน และผู้เข้าร่วมสนทนากลุ่มจำนวน 250 รูป/คน เลือกกลุ่มเป้าหมายทั้งหมดแบบแนะนำและแบบเจาะจง เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างและแบบสนทนากลุ่มและใช้การวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า 1) สัญญาณกลองเดิกมีความสำคัญต่อวิธีชุมชนอีสาน คือ สามารถสร้างองค์ความรู้ต่างๆ สร้างคุณธรรมที่ดีงาม สร้างความภาคภูมิใจ สร้างเสถียรภาพและแบบอย่างที่ดี สร้างความสัมพันธ์ที่ดี และสร้างรากฐานทางเศรษฐกิจที่ดี 2) สัญญาณกลองเดิกสามารถเสริมสร้างคุณค่าทางจริยธรรมภายใน อันได้แก่ จิตสำนึกที่ดี และคุณค่าทางจริยธรรมภายนอก อันได้แก่ พฤติกรรมหรือลักษณะนิสัยที่ดีและสังคมที่ดีให้กับคนในพื้นที่ชุมชนได้ และ 3) สถานกาณ์การดำรงอยู่ของสัญญาณกลองเดิก อันได้แก่ การตีกลองเดิกของวัดในเขตพื้นที่ตำบลพังขว้างได้ลดลงเล็กน้อย อันเนื่องมาจากสาเหตุหลักที่สำคัญคือ วัดมีพระสงฆ์จำพรรษารูปเดียว โดยอาจจะชราภาพหรือเกิดอาพาธในบางครั้ง ทำให้ไม่สามารถตีกลองเดิกได้