ภูมิปัญญาการทำน้ำพริกปลาส้มคั่วสมุนไพร การพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อความยั่งยืนของชุมชน
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพด้วยวิธีวิทยาการแบบปรากฏการณ์วิทยา
มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทภูมิปัญญาการทำน้ำพริกปลาส้มคั่วสมุนไพร ศึกษากระบวนการทำน้ำพริกปลาส้มคั่วสมุนไพรตามภูมิปัญญาท้องถิ่น และนำเสนอการพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกปลาส้มคั่วสมุนไพร ผู้ให้ข้อมูล คือ ประธานและสมาชิกวิสาหกิจชุมชนแปรรูปปลาน้ำจืด จำนวน 5 คน และผู้บริโภคจำนวน 5 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้าง รวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์แก่นสาระ ผลการวิจัยพบว่า 1) บริบทภูมิปัญญาการทำน้ำพริกปลาส้มคั่วสมุนไพร เกิดจากการใช้ปลาในเขตคลองสามวา กรุงเทพมหานคร ที่มีการทำประมงน้ำจืดมาตั้งแต่อดีต และพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์น้ำพริกปลาส้มคั่วสมุนไพร 2) กระบวนการทำน้ำพริกปลาส้มคั่วสมุนไพรตามภูมิปัญญาท้องถิ่น มี 5 ขั้นตอน ได้แก่ การเตรียมปลาส้ม การคั่ว การเตรียมส่วนประกอบ การผสม และการบรรจุ และ 3) แนวทางพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริก
ปลาส้มคั่วสมุนไพรจากการมีส่วนร่วมของสมาชิกชุมชนและผู้วิจัยมี 5 ขั้นตอน คือ 1) วิเคราะห์ความต้องการของตลาด 2) พัฒนาสูตรให้เป็นเอกลักษณ์และใส่ใจต่อสุขภาพ 3) พัฒนา
บรรจุภัณฑ์โดยใช้วัสดุที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม 4) พัฒนากระบวนการผลิตให้ได้มาตรฐาน และ 5) ทำการตลาดด้วยการสร้างเรื่องเล่าของผลิตภัณฑ์
Article Details
เอกสารอ้างอิง
ฉัตรชัย สวัสดิไชย และสุรศักดิ์ อิ่มเอี่ยม. (2559). ทบทวนงานวิจัยสมุนไพรไทย การแพทย์แผนไทยและสมุนไพรไทย. วารสารศูนย์การศึกษาแพทยศาสตร์คลินิก โรงพยาบาลพระปกเกล้า, 33(3), 265-270.
ชยากานต์ เรืองสุวรรณ, ชัยยงค์ พรหมวงศ์, สุทธิ ภมรสมิต และปรีชา อุยตระกูล. (2552). แบบจำลองภูมิปัญญาชุมชนกรณีศึกษาปลาส้มของชนชาวไทญ้อ หมู่บ้านท่าขอนยาง ตำบลท่าขอนยาง อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม, 3(2), 67-78.
ธนวิทย์ ลายิ้ม, จริยา บุรพกุศลศรี, สุรีย์รัตน์ เอมพรหม, ศศธร สิงขรอาจ, ภัทรภร ภควีระชาติ, ธณัฐพล เวียงสิมมา และอมลณัฐ ค้ายาด. (2565). ภูมิปัญญาอาหารท้องถิ่นจังหวัดชัยนาท: การพัฒนาสำรับชัยนาท. วารสารคหเศษฐศาสตร์, 65(2), 58-73.
ธนวิทย์ ลายิ้ม. (2566). ภูมิปัญญาการผลิตขนมทองหยิบกลุ่มจังหวัดภาคกลาง. วารสารกระแสวัฒนธรรม, 25(5), 58-71.
นันทวัน ชมโฉม สุพรรณิการ์ โกสุม พิทักษ์ ศิริวงศ์ และฉัตรยา งามเลิศ. (2567). การสื่อสาร อัตลักษณ์ขนมไทย เพื่อส่งเสริมศักยภาพด้านการตลาด กรณีศึกษาร้านจันทร์วนัสขนมไทย และร้านย่าแหม่มขนมไทย จังหวัดนนทบุรี. วารสารคหกรรมศาสตร์และวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน, 6(2), 72-85.
นารีรัตน์ ศรีหล้า. (2567). การพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าชุมชนตำบลน้ำคำ อำเภอเมืองศรีสะเกษจังหวัดศรีสะเกษ. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 9(1) 489-500.
นุชเนตร ตาเย๊ะ, จริยา สุขจันทรา, คืนจันทร์ ณ นคร และรุสนี กาแมแล. (2565). การพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกปลาส้มปลานิล. วารสารและวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มรย, 7(3), 1-8.
ปรีชญา รุ่งวิกรัยกานต์. (2567, กรกฎาคม 4-5).“น้ำพริกกระสัง” soft power อาหารพื้นถิ่นจังหวัดสระแก้วภูมิปัญญา และรูปแบบการจัดการองค์ความรู้เพื่อการพัฒนาชุมชนท้องถิ่น [เอกสารนำเสนอ]. การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 16. มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม. นครปฐม, ประเทศไทย.
พยุงศักดิ์ มะโนชัย, กมลวรรณ มโนวรรณ์ และนิอร โฉมศรี. (2563). การพัฒนาน้ำพริกพื้นบ้านเพื่อเป็นอาหารสุขภาพ. วารสารวิจัยเทคโนโลยีนวัตกรรม, 4(2), 50-59.
พระมหาสุริยัน อุตตโร, พระมหาสิงห์ณรงค์ สิรินฺทรเมธี, พระสฤทธิ์ สุมโน, พระพัฒนพล สิริสุวณฺโณ, และพระวงษ์ทอง สุภทฺโท. (2564). การพัฒนาเทคนิคและกระบวนการถนอมอาหารตามภูมิปัญญาท้องถิ่น ของวิสาหกิจชุมชนบ้านโนนกาหลง อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 6(1), 381-396.
เพชรรัตน์ มีสมบูรณ์. (2555). ทัศนคติเกี่ยวกับอาหารภูมิปัญญาท้องถิ่น : กรณีศึกษาอาหารพื้นเมืองเชียงใหม่ประเภทน้ำพริก. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ, 15(1), 57-66.
รุ่งนภา ว่องไวไพโรจน์ และวิศรุต ศิริพรกิตติ. (2563, เมษายน 21).“ปลาส้ม”ผลิตภัณฑ์พื้นบ้านไทยยอดนิยม.https://www4.fisheries.go.th/local/file_document/20200622132612_1_file.pdf.
ฤทัยภัทร ให้ศิริกุล และอุทิศ ทาหอม. (2564). ยุทธวิธีการเพิ่มมูลค่าสินค้าทางวัฒนธรรมปลาส้มฟักของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านหนองระเวียง ตำบลเวียงชัย อำเภอพยัคภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 13(1), 53-69.
สุภาภรณ์ ประสงค์ทัน, รภัส ศิลป์ศรีกุล, จริยา สุพรรณ และภพพิศลย์ ภพอุดม. (2567). การพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในตำบลบางพึ่ง อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 8(7), 254-266.
แสงแข สพันธุพงศ์. (2564). มุมมองเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ในภาคตะวันตกผ่าน “น้ำพริก”. วารสารเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร, 3(1), 73-83.
อังคณา ตาเสนา, ธีรศิลป์ กันธา, ธนัชพร หาได้ และมัลลิกา ทองเอม. (2567). การพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกปลาหัวยุ่งครัวศูนย์จัดการชุมชนแม่ปะเหนือ ตำบลแม่ปะ อำเภอ แม่สอด จังหวัดตาก. วารสารสังคมศาสตร์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่น มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม, 8(3), 159-167.
Langdridge, D. (2007). Phenomenological Psychology: Theory, Research and Method, Pearson Education.
Liem, D. G., Miremadi, F., & Keast, R. S. (2011). Reducing sodium in foods: The effect on flavor. Nutrients, 3(6), 694-711.
Nastasi, B. K. & Schensul, S. L. (2005). Contributions of qualitative research to the validity of intervention research, Journal of School Psychology. 43(3), 177-195.