มุมมองเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ในภาคตะวันตกผ่าน”น้ำพริก”

บทคัดย่อ

อาหารเป็นรูปแบบหนึ่งที่สะท้อนให้เห็นมุนมองของคนในแต่ละท้องถิ่นในด้านวัฒนธรรมซึ่งบทความนี้ได้เขียนถึงวัฒนธรรมการกินน้าพริกของกลุ่มชาติพันธุ์ในภาคตะวันตก ที่มีความเหมือนและแตกต่างกันอยู่ของกลุ่มชาติพันธุ์ภายใต้การกินที่เรียกกันว่า น้าพริก ซึ่งน้าพริกเป็นอาหารชนิดหนึ่งใช้คลุกกินกับข้าวหรือกินแนมกับผัก มีส่วนประกอบสาคัญ คือ พริกกับเกลือ เป็นอาหารที่มีราคาไม่แพงและสามารถกินได้ง่าย สาหรับน้าพริกในกลุ่มชาติพันธุ์ก็ไม่ได้แตกต่างกันกับน้าพริกของคนไทย แต่อาจจะมีความต่างกันในเรื่องวัตถุดิบ และรสชาติ รสชาติของน้าพริกกลุ่มชาติพันธุ์หลัก ๆ มีรสเผ็ด เค็ม เปรี้ยว แต่สาหรับคนไทยจะมีรสหวานเพิ่มเข้ามา ส่วนประกอบอื่นๆ และเครื่องปรุงรสก็แทบจะไม่แตกต่างกัน อย่างเช่น สาหรับส่วนประกอบของน้าพริกที่ให้รสเค็ม คือ เกลือ กะปิ ปลาร้า รสเปรี้ยวได้จาก มะขาม มะดัน มะม่วง มะปราง น้ามะนาว รสหวานได้จากน้าตาลต่าง ๆ เช่น น้าตาลทราย น้าตาลมะพร้าว น้าตาลโตนด และกลิ่นได้จากเครื่องเทศ เช่นหอมแดง กระเทียม ข่า ตะไคร้ เพื่อให้ได้รสชาติเป็นที่ต้องการ น้าพริกจะมีในทุกมื้ออาหาร เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้สาหรับกลุ่มชาติพันธุ์ในภาคตะวันตก จากการศึกษาวิจัยกลุ่มชาติพันธุ์ในภูมิภาคตะวันตก (ชนัญ วงษ์วิภาค, 2531) มีกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในภาคตะวันตกดังนี้ กะเหรี่ยง มอญ ละว้า พม่า ลาวพวน ลาวโซ่ง ลาวครั่ง ลาวตี้ ลาวเวียง ลาวยวน เขมร ญวน กวย (ส่วย) สาหรับบทความนี้จะกล่าวถึงเพียงกลุ่มชาติพันธุ์ ได้แก่ กลุ่มชาติพันธุ์ลาวโซ่งหรือไทสงดา กลุ่มชาติพันธุ์มอญ และกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง ซึ่งแต่ละกลุ่มจะมีการนาวัฒนธรรมมาเชื่อมโยงกับการบริโภค มีการปรับปรุง เปลี่ยนแปลงลักษณะของน้าพริกให้เข้ากับสภาพพื้นที่ที่อยู่อาศัย จนกลายเป็นเอกลักษณ์อาหารของแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์ในภาคตะวันตกได้อย่างลงตัววัฒนธรรมอาหาร เป็นธรรมเนียมวิธีการและประเพณีต่าง ๆ ซึ่งเกี่ยวข้องกับอาหารที่คนในชุมชนหนึ่งหรือสังคมหนึ่ง ยึดถือสืบต่อกันมาในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับอาหารทุกขั้นตอน คือมีการกาหนดและมีการเสริมสร้างให้มากกว่าสภาพธรรมชาติตามปกติของวัตถุดิบนั้น ๆ ที่นามาใช้เป็นอาหาร เพราะไม่มีใครกินในสภาพธรรมชาติแท้ ๆ ของวัตถุดิบนั้น โดยความรู้เกี่ยวกับอาหารไม่ใช่สัญชาตญาณอัตโนมัติตามธรรมชาติ แต่เป็นประสบการณ์จากการปฏิบัติธรรมเนียมประเพณีของครอบครัวและสังคมที่มีวัฒนธรรมเดียวกันยึดถือหรือปฏิบัติกันอยู่จนถึงทุกวันนี้ (ประหยัด, 2547)