การเลี้ยงผีขุนน้ำ: มิติทางพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีจุดประสงค์เพื่ออธิบายการเลี้ยงผีขุนน้ำในมิติทางพระพุทธศาสนา ผลการศึกษา พบว่าการเลี้ยงผีขุนน้ำเป็นประเพณีทางด้านการอนุรักษ์ต้นไม้และต้นน้ำแบบหนึ่งของชาวล้านนาในอดีต ที่ดำรงชีวิตด้วยการทำการเกษตร ซึ่งเชื่อว่าเทวดาอารักษ์สามารถบันดาลให้น้ำน้อยน้ำมากได้ และคิดว่าผู้กำอำนาจนั้นคือ ìขุนน้ำต้นน้ำî ดังนั้นจึงมีการบวงสรวงขอให้ผีขุนน้ำเพื่อให้เกิดความอุดมสมบูรณ์เป็นประจำทุกปี และพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นสถาบันหนึ่งของสังคมอันมีหน้าที่ให้การศึกษาอบรมสั่งสอนพุทธศาสนิกชนของตนให้มีจิตสำนึกที่ดีต่อเพื่อนมนุษย์ ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม โดยการใช้หลักธรรมที่ปรากฏในพระไตรปิฎกเป็นปัจจัยเกื้อหนุนให้ชุมชนรู้จักที่จะเข้าใจธรรมชาติ และช่วยกันอนุรักษ์ สืบต่อกันมาจนเป็นประเพณีอันดีงาม สอดคล้องกับวัฒนธรรมการรักษาต้นน้ำที่มีผีขุนน้ำต้นน้ำเป็นผู้รักษา