การฟ้องเพิกถอนการกระทำของฝ่ายปกครองที่ไม่ก่อผลกระทบต่อสิทธิหรือหน้าที่ (les actes non décisoires) ในประเทศฝรั่งเศส

บทคัดย่อ

     หลักว่าด้วยการต้องมีคำสั่งหรือการกระทำทางปกครองเสียก่อนเพื่อเป็นฐานในการเสนอคดีต่อศาล (la règle de la decision préalable) เป็นหนึ่งในเงื่อนไขการฟ้องคดีที่สำคัญที่ระบบกฎหมายปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครองของประเทศฝรั่งเศสยึดถือมาช้านาน หลักการดังกล่าวเรียกร้องให้ผู้ฟ้องคดีจะต้องรอจนกว่าฝ่ายปกครองจะมีการตัดสินใจออกนิติกรรมทางปกครองเสียก่อน จึงจะสามารถนำกฎหรือคำสั่งทางปกครองที่กระทบต่อสิทธิและหน้าที่ของตนไปฟ้องขอให้ศาลปกครองพิพากษาเพิกถอนได้ เพื่อให้ฝ่ายปกครองในฐานะที่ดำรงอยู่อย่างใกล้ชิดกับประชาชนและข้อเท็จจริง ได้ทำการตัดสินใจแก้ไขเยียวยาความเสียหายหรือความคับข้องใจของประชาชนนั้นเองเสียก่อน และเพื่อไม่ให้มีคดีขึ้นสู่ศาลปกครองมากจนทำให้ศาลปกครองไม่สามารถอำนวยความยุติธรรมทางปกครองได้อย่างมีประสิทธิภาพ  อย่างไรก็ตาม การยึดถือตามหลักการดังกล่าวอย่างเคร่งครัดมากจนเกินไปของสภาแห่งรัฐในฐานะศาลปกครองสูงสุดได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าเป็นการทำให้ผู้ฟ้องคดีไม่ได้รับการคุ้มครองและเยียวยาความเสียหายที่เกิดจากการใช้อำนาจโดยไม่ชอบด้วยกฎหมายของฝ่ายปกครอง สภาแห่งรัฐจึงเริ่มผ่อนคลายความเข้มงวดในการปรับใช้หลักว่าด้วยการต้องมีคำสั่งหรือการกระทำทางปกครองเสียก่อนเพื่อเป็นฐานในการเสนอคดีต่อศาล ปัจจุบันสภาแห่งรัฐได้วางหลักไว้ในคำพิพากษาคดี GISTI ลงวันที่ 12 มิถุนายน ค.ศ. 2020 ว่า บรรดาเอกสารของฝ่ายปกครองที่อาจกระทบต่อสิทธิหรือหน้าที่ของประชาชน ย่อมสามารถตกเป็นวัตถุแห่งคดีที่จะนำมาฟ้องขอให้ศาลปกครองตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายได้ ทำให้ประชาชนสามารถนำคดีมาฟ้องต่อศาลปกครองของประเทศฝรั่งเศสได้สะดวกขึ้น เนื่องจากสภาแห่งรัฐได้ให้ความสำคัญกับ “เนื้อหา” ของการกระทำของฝ่ายปกครองว่ากระทบต่อสิทธิหรือก่อให้เกิดความเดือดร้อนเสียหายแก่ผู้ฟ้องคดีหรือไม่ จากเดิมที่ให้ความสำคัญกับ “รูปแบบ” ของการกระทำของฝ่ายปกครองมากกว่า จึงอาจกล่าวได้ว่า คำพิพากษาคดี GISTI ได้เปลี่ยนแปลงแนวคำพิพากษาของศาลปกครองประเทศฝรั่งเศสอย่างมีนัยสำคัญ