การตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการโดยศาล

บทคัดย่อ

     ประเด็นเรื่องการตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการโดยศาล ของประเทศฝรั่งเศสเป็นประเด็นทางกฎหมายที่มีข้อพิจารณาหลายประการ ทั้งในแง่มุมทางกฎหมายฝรั่งเศส และในแง่มุมเกี่ยวกับระบบศาล กล่าวคือ นอกจากประเทศฝรั่งเศสมีระบบศาลคู่แล้ว กฎหมายฝรั่งเศสแยกความแตกต่างระหว่างอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศออกจากอนุญาโตตุลาการในประเทศ (Le droit de l’arbitrage est dualisme) ส่งผลให้เมื่อมีคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการตามสัญญา การขอให้ศาลบังคับตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการหรือขอให้ศาลพิพากษาเพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการจะต้องพิจารณาทั้งเขตอำนาจศาลในการยื่นคำร้องขอให้บังคับหรือเพิกถอนคำชี้ขาด และอำนาจของศาลที่รับคำร้องในการตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการว่า ตรวจสอบได้แค่ไหน เพียงใด  ประเด็นดังกล่าวเป็นประเด็นที่มีข้อโต้แย้งและข้อถกเถียงมาโดยตลอดระหว่างนักวิชาการทางกฎหมายฝ่ายโลกาภิวัฒน์นิยม (Mondialiste) ซึ่งสนับสนุนให้ศาลยุติธรรมเป็นศาลที่มีอำนาจในการควบคุมและตรวจสอบคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ แม้จะเป็นคำชี้ขาดในคดีพิพาททางปกครอง และควรจะต้องตรวจสอบในระดับที่น้อยมาก เคร่งครัดเพียงเท่าที่จำเป็น กับนักวิชาการฝ่าย “รัฐนิยม” (Etatiste) ซึ่งให้ความสำคัญกับความเป็นรัฐ โดยเห็นว่า การตรวจสอบคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการควรอยู่ภายใต้ระบบของศาลคู่อย่างเคร่งครัดโดยไม่มีข้อยกเว้นประการใดเป็นพิเศษ และเป็นการสมควรที่จะให้ศาลปกครองเป็นศาลที่มีอำนาจตรวจสอบคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการในคดีพิพาททางปกครองที่ขัดต่อหลักเกณฑ์อันสำคัญของกฎหมายมหาชน (les règles impératives de droit public)  ในเรื่องนี้ ศาลชี้ขาดอำนาจหน้าที่ระหว่างศาล (Tribunal des conflits) ได้วินิจฉัยปัญหาเรื่องเขตอำนาจศาลในการตรวจสอบคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศในคดีพิพาทที่คู่กรณีฝ่ายหนึ่งเป็นหน่วยงานทางปกครองไว้ในคดี INSERM และคดี Fosmax อีกทั้งสภาแห่งรัฐในฐานะศาลปกครองสูงสุด ได้วางแนวคำพิพากษาที่สำคัญในคดี Fosmax และคดี Stés Technimont SpA et TCM FR SA ไว้เช่นกัน  กล่าวโดยสรุป เห็นว่า ระบบการตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศในคดีพิพาทที่คู่กรณีฝ่ายหนึ่งเป็นหน่วยงานทางปกครองของประเทศฝรั่งเศสเป็นระบบที่น่าพึงพอใจ เนื่องจากเป็นระบบการตรวจสอบที่มีลักษณะเรียบง่าย น่าสนใจ และเป็นระบบที่คุ้มครองหลักเกณฑ์สำคัญแห่งกฎหมายมหาชน โดยให้อำนาจศาลยุติธรรมฝรั่งเศสเป็นหลักในการตรวจสอบคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ ที่ไม่ได้ควบคุมอย่างจำกัดจนเกินไป แต่ก็ไม่เข้าไปควบคุมมากถึงขนาดก้าวล่วงเข้าไปตรวจสอบเนื้อหาคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ ในขณะเดียวกัน ศาลปกครองซึ่งมีเขตอำนาจในการตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศในคดีพิพาททางปกครองก็ไม่ได้นำหลักความสงบเรียบร้อยของกฎหมายปกครองทุกหลักการมาใช้ตรวจสอบคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ หากแต่ศาลพิจารณาใช้เพียงหลักเกณฑ์อันสำคัญยิ่งที่เป็นแก่นของกฎหมายปกครอง และจำเป็นเพื่อคุ้มครองประโยชน์สาธารณะเท่านั้น