การกำหนดผลในทางกฎหมายของกฎที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายตามคำร้องขอให้ตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของกฎ (Normenkontrollverfahren) ในระบบกฎหมายเยอรมัน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาอำนาจของศาลปกครองในการกำหนดคำบังคับในคดีฟ้องเพิกถอนกฎหรือคำสั่งตามมาตรา 9 วรรคหนึ่ง (1) แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 เพื่อพิเคราะห์ถึงหลักเกณฑ์ทางกฎหมายที่ศาลปกครองสามารถนำมาใช้ในการพิจารณาว่าในคดีนั้น ศาลจะต้องกำหนดคำบังคับให้มีผลย้อนหลังหรือไม่ย้อนหลังหรือมีผลไปในอนาคตถึงขณะใดขณะหนึ่ง หรือกำหนดเงื่อนไขอย่างใดอย่างหนึ่งไว้ในคำบังคับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้การตีความของหลักเกณฑ์ว่าด้วย “ความเป็นธรรมแห่งกรณี” ตามนัยมาตรา 72 วรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติฉบับเดียวกัน
เพื่อวัตถุประสงค์ในการค้นหาหลักเกณฑ์ดังกล่าว ผู้เขียนจึงได้ศึกษาหลักเกณฑ์ที่ศาลปกครองเยอรมันใช้ในการกำหนดผลในทางกฎหมายของกฎที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายตามคำร้องขอให้ตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของกฎ (Normenkontrollverfahren) ทั้งนี้ จากการศึกษาเบื้องต้นพบว่า แม้ในทางวิชาการจะมีความเห็นไปในแนวทางที่ว่าในคดีเพื่อตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของกฎนั้น ศาลปกครองสามารถตีความบทบัญญัติมาตรา 47 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาคดีปกครอง (Verwaltungsgerichtsordnung) ในความหมายอย่างกว้าง เพื่อกำหนดให้กฎซึ่งเป็นวัตถุแห่งคดีเป็นกฎที่ไม่มีผลตั้งแต่ระยะเวลาใดระยะเวลาหนึ่งที่ศาลกำหนด หรือแม้ศาลปกครองแห่งสหพันธ์จะได้เปิดช่องทางให้มีการกำหนดให้กฎซึ่งเป็นวัตถุแห่งคดีเป็นกฎที่ไม่มีผลตั้งแต่ระยะเวลาใดระยะเวลาหนึ่งที่ศาลกำหนดในกรณีที่มี “สถานการณ์จำเป็น” (Notstand) ก็ตาม แต่ศาลปกครองก็ยังคงมีแนวโน้มที่จะกำหนดให้กฎซึ่งเป็นวัตถุแห่งคดีทั้งหมดหรือบางส่วนเป็นกฎที่ไม่มีผลตั้งแต่เวลาที่มีการประกาศใช้กฎ (ex tunc) ดังกล่าว หากไม่มีกฎหมายกำหนดไว้เป็นอย่างอื่น
อย่างไรก็ตาม เมื่อศึกษาคำวินิจฉัยของศาลปกครองตามคำสั่งเกี่ยวกับวิธีการชั่วคราวก่อนการพิพากษาของศาลปกครองชั้นอุทธรณ์มลรัฐไบเอิร์น (VGH München) ลงวันที่ 27 เมษายน ค.ศ. 2020 แล้วพบว่า “สถานการณ์จำเป็น” (Notstand) อย่างหนึ่งที่อาจใช้เป็นเหตุผลที่ทำให้ศาลกำหนดผลให้กฎซึ่งเป็นวัตถุแห่งคดีเป็นกฎที่ไม่มีผลตั้งแต่ระยะเวลาใดระยะเวลาหนึ่งที่ศาลกำหนดได้ ก็คือ ความจำเป็นในการปกป้องชีวิตและร่างกายของประชาชนในสถานการณ์โรคระบาด แต่เนื่องจากคำวินิจฉัยดังกล่าวมิใช่การพิจารณาในประเด็นหลักแห่งคดี จึงยังมีประเด็นต้องศึกษาต่อไปว่าหากมิใช่กรณีของการกำหนดมาตรการที่เกี่ยวข้องกับวิธีการชั่วคราวก่อนการพิพากษาแล้ว ศาลปกครองจะกำหนดผลของคำพิพากษาได้อย่างหลากหลายเพื่อให้เหมาะสมกับสถานการณ์มากยิ่งขึ้นได้เพียงใด โดยศึกษาเปรียบเทียบกับอำนาจของศาลรัฐธรรมนูญในการกำหนดผลในคดี เพื่อตรวจสอบความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของกฎหมาย พร้อมทั้งศึกษาหลักการที่ปรากฏในคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่เกี่ยวข้องต่อไป
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
Detterbeck, Steffen, Allgemeines Verwaltungsrecht mit Verwaltungsprozessrecht, 14. Aufl., München 2016.
Dolde, Klaus-Peter, Das ergänzende Verfahren nach § 215a I BauGB als Instrument der Planerhaltung, NVwZ 2001, 976.
Eyermann, Erich, Verwaltungsgerichtsordnung, 15. Aufl., München 2019.
Gaentzsch, Günter, Zur Entwicklung des Bauplanungsrechts in der Rechtsprechung des BVerwG, NVwZ 2000, 993.
Kopp/Schenke, Verwaltungsgerichtsordnung, 28. Aufl., München 2022.
Kuhla/Hüttenbrink, Verwaltungsprozess, 3. Auflage 2002, München 2002.
Posser/Wolf, BeckOK VwGO, 64. Edition, Stand: 01.01.2023.
Redeker/v. Oetzen, Verwaltungsgerichtsordnung, 17. Aufl., München 2022.
Rieger, Wolfgang, Bedeutung und Rechtsfolgen der Regelung in § 215a I BauGB über das ergänzende Verfahren zur Behebung von Satzungsmängeln, UPR 2003, 161.
Schenke, Wolf-Rüdiger, Verwaltungsprozessrecht, 12. Aufl., Heidelberg 2009.
Schmidt, Jörg, Möglichkeiten und Grenzen der Heilung von Satzungen nach § 215a BauGB, NVwZ 2000, 977.
Schoch, Friedrich, Der Prüfungs- und Entscheidungsmaßstab im Normenkontroll-Eilverfahren, NVwZ 2022, 1.
Schoch/Schneider, Verwaltungsrecht, Werkstand: 43. EL August 2022.
Sodan/Ziekow, Verwaltungsgerichtsordnung, 5. Aufl., Baden-Baden 2018.
Wysk, Verwaltungsgerichtsordnung, 3. Aufl., München 2020.