ระยะเวลาการฟ้องคดีสำหรับคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองออกคำสั่งทางปกครอง (Verpflichtungsklage) และคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการ (Allgemeine Leistungsklage) ของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี

บทคัดย่อ

คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติหรือปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าวล่าช้าเกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มีประเด็นปัญหาเกี่ยวกับระยะเวลาการฟ้องคดีหลายประการทั้งทางข้อเท็จจริงและทางข้อกฎหมาย หนึ่งในประเด็นสำคัญเกี่ยวกับการนับระยะเวลาการฟ้องคดีประเภทดังกล่าวมาจากการที่บางกรณีผู้ฟ้องคดีต้องมีหนังสือร้องขอให้ฝ่ายปกครองปฏิบัติหน้าที่ก่อนนำคดีมาฟ้องต่อศาลปกครอง ซึ่งแนวคิดการมีหนังสือร้องขอต่อฝ่ายปกครองเช่นว่านี้มาจากหลักการคุ้มครองสิทธิเรียกร้องทางมหาชนของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี โดยที่สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีมีการแบ่งประเภทคำฟ้องที่คล้ายกับคดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติหรือปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าวล่าช้าเกินสมควร คือ คำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองออกคำสั่งทางปกครอง (Verpflichtungsklage) และคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการ (Allgemeine Leistungsklage) โดยคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองออกคำสั่งทางปกครองสามารถแบ่งออกได้เป็นคำฟ้องโต้แย้งการปฏิเสธไม่ออกคำสั่งทางปกครองของเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครอง (Versagungsgegenklage) และคำฟ้องในกรณีที่เจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองละเลยเพิกเฉยไม่ออกคำสั่งทางปกครอง (Untätigkeitsklage) ส่วนคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการนั้น แบ่งออกได้เป็นคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการเชิงบวก (positive Leistungsklage) และคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองหยุดกระทำการหรือละเว้นกระทำการ (negative Leistungsklage หรือ Unterlassungsklage) ซึ่งคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองออกคำสั่งทางปกครองกรณีคำฟ้องโต้แย้งการปฏิเสธไม่ออกคำสั่งทางปกครอง โดยหลักผู้ฟ้องคดีต้องอุทธรณ์คำสั่งปฏิเสธไม่ออกคำสั่งทางปกครองดังกล่าวก่อน ยกเว้นในบางมลรัฐที่มีบทบัญญัติยกเว้นการอุทธรณ์ก่อนฟ้องคดีในกรณีดังกล่าว คำฟ้องโต้แย้งการปฏิเสธไม่ออกคำสั่งทางปกครองของเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองจึงมีระยะเวลาการฟ้องคดีภายในหนึ่งเดือนนับแต่ได้รับแจ้งคำวินิจฉัยอุทธรณ์ เว้นแต่บางมลรัฐที่ไม่ต้องอุทธรณ์คำสั่งปฏิเสธคำขอให้ออกคำสั่งทางปกครองจะนับแต่ได้รับคำสั่งปฏิเสธคำขอให้ออกคำสั่งทางปกครอง ส่วนกรณีที่เจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองละเลยเพิกเฉยไม่ออกคำสั่งทางปกครอง เนื่องจากไม่มีคำสั่งทางปกครองผู้ยื่นคำขอให้ออกคำสั่งทางปกครองจึงไม่มีวัตถุให้อุทธรณ์ก่อนการฟ้องคดี แต่ผู้ยื่นคำขอต้องรอให้ครบกำหนดระยะเวลาสามเดือนก่อนจึงนำคดีมาฟ้องต่อศาลปกครองได้ เว้นแต่มีพฤติการณ์พิเศษให้ยื่นฟ้องได้ในระยะเวลาที่สั้นกว่า ระยะเวลาสามเดือนนี้เป็นระยะเวลาที่ผู้ยื่นคำขอจะใช้สิทธิฟ้องคดีได้ แต่กฎหมายมิได้กำหนดว่าต้องฟ้องคดีภายในระยะเวลาใดผู้ฟ้องคดีจึงต้องยื่นฟ้องภายใต้หลักสุจริต สำหรับคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการ ทั้งคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการเชิงบวกและคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองหยุดกระทำการหรือละเว้นกระทำการ โดยหลักไม่มีขั้นตอนที่ต้องดำเนินการก่อนการฟ้องคดีหรือระยะเวลาการฟ้องคดี เว้นแต่มีกฎหมายเฉพาะกำหนดไว้ ซึ่งกรณีที่ไม่มีระยะเวลาการฟ้องคดีเช่นว่านี้จึงต้องอยู่ในบังคับของหลักสุจริตเช่นกัน และสรุปได้ว่า ในระบบกฎหมายเยอรมันประเภทคำฟ้องคดีที่มีลักษณะคล้ายกับคดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติหรือปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าวล่าช้าเกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ คือ คำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองออกคำสั่งทางปกครองในกรณีที่เจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองละเลยเพิกเฉยไม่ออกคำสั่งทางปกครอง และคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งหรือคำฟ้องขอให้ฝ่ายปกครองกระทำการเชิงบวก เป็นคำฟ้องที่ไม่มีระยะเวลาการฟ้องคดีแต่การฟ้องคดีประเภทดังกล่าวต้องอยู่ภายใต้หลักสุจริต