มหาโพธิวิหารวัดเจ็ดยอด : การจำลองสร้างสายดือทวีปในล้านนา

บทคัดย่อ

การสร้างจำลองสถานที่ตรัสร็มีนัยยะสัมพันธ์กับคติโพธิพฤกษบูชา อันเป็นเจติยะแทนพระพุทธเจ้า หลังพุทธปรินิพพาน จึงเกิดคติการแสวงบุญบูชาสังเวชนียสถาน คติโพธิบูชายังได้เข้ามาถึงอาณาจักรล้านนาส่งผลต่อแนวคิดการสถาปนาพระเจดีย์วัดมหาโพธาราม (เจ็ดยอด) ซึ่งมีนัยยะต่อความสำคัญของเมืองเชียงใหม่ให้เป็นดินแดนสมมุติที่อุบัติของพระเจ้าจักรพรรดิ โดยในบทความนี้ประกอบไปด้วยประเด็นต่างๆคือ 1) โพธิพฤกษเจดีย์ ในฐานะต้นไม้แกนกลางจักรวาล 2) สิทธิธรรมกับพระราชอำนาจ และการอุปถัมภ์ค้ำชูพระศาสนาของพระเจ้าติโลกราช 3) โพธิบัลลังก์และสัตตมหาสถานจำลอง การสร้างความเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  4) รูปแบบศิลปกรรมโพธิวิหารวัดมหาโพธาราม (เจ็ดยอด) กับโพธิวิหารพุทธคยา จากการศึกษาพบว่าอาจเป็นไปได้ที่นายช่างผู้ออกแบบและควบคมการก่อสร้างมหาโพธิวิหารวัดเจ็ดยอด อาจเคยเดินทางไปยังถึงโพธิวิหารพุทธคยาผ่านทางพุกาม แล้วได้หุ่นจำลองหินแกะสลักมหาโพธิวิหารจากพุทธคยาซึ่งเป็นที่นิยมแพร่หลายในยุคนั้นนำเข้ามาล้านนา นอกจากนั้นพบว่าหลังจากการสร้างสัตตมหาสถานที่วัดมหาโพธารามเจ็ดยอดแล้ว สัตตมหาสถานจําลองแห่งอื่นๆ ในเอเชียอาคเนย์จึงได้รับการสถาปนาขึ้นโดยมีต้นแบบมาจากสัตตมหาสถานวัดมหาโพธารามนั่นเอง  แสดงให้เห็นถึงคุณค่าและภูมิปัญญาวิถีคิดของบรรพชนล้านนาได้เป็นอย่างดีในแง่ที่ที่เกี่ยวข้องกับคติมหาโพธิมณฑล ภายใต้กระบวนทัศน์และบริบทที่หลากหลายทำให้ภาพคติที่ส่งผลต่ออาณาจักรล้านนาในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21 ชัดเจนมากขึ้น