คติความเชื่อพระเจ้าไม้ล้านนา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ความเป็นมา คติความเชื่อ และอานิสงส์ในการสร้างพระพุทธรูปไม้ล้านนา สรุปผลการศึกษาได้ดังนี้
ประวัติการสร้างพระพุทธรูปไม้พบในตำนานพระแก่นจันทน์แดงที่แต่งสมัยพระเมืองแก้ว พระเจ้าไม้ที่มีจำนวนมากในอดีตได้สะท้อนให้เห็นความหลากหลายและการมีอิสระในการสร้างสรรค์งานของชาวล้านนา โดยไม้มงคลที่นิยมนำมาสร้างสรรค์พระพุทธรูปไม้ เช่น ไม้สัก ไม้สรี (ไม้โพธิ์) ไม้สะเลียม (ไม้สะเดา) ไม้แก่นจันทน์ ไม้กุ่ม ไม้ขนุน ไม้บุนนาค เป็นต้น อย่างไรก็ตามพบพระพุทธรูปไม้บางองค์ที่สร้างจากการใช้ไม้หลากหลายประเภทรวมกัน
คติความเชื่อในการสร้างพระพุทธรูปไม้ล้านนาที่พบในคำจารึกบริเวณฐานพระพุทธรูปไม้ ได้แก่ คติเกี่ยวกับการดำรงอยู่ของพระพุทธศาสนาสมัยที่มีระยะเวลา 5,000 ปี คติเกี่ยวกับการอุทิศส่วนบุญให้กับผู้วายชนม์ และคติเกี่ยวกับพระพุทธรูปประจำชะตา เป็นต้น
การใช้ไม้ที่มีประวัติเกี่ยวข้องกับการสร้างพระพุทธรูปตามตำนาน เช่น ไม้จันทน์ และเกี่ยวข้องกับพุทธประวัติ เช่น ไม้โพธิ์ จะได้รับอานิสงส์มากกว่าการใช้ไม้อื่นๆ ในการสร้างสรรค์พระพุทธรูป
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร. (2564). ตำนานพระแก่นจันทน์. กรุงเทพมหานคร: เอส บี เค การพิมพ์.
โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. (2548). สารานุกรมไทยฉบับเยาวชน เล่มที่ 29. กรุงเทพมหานคร: รุ่งศิลป์การพิมพ์.
ชัปนะ ปิ่นเงิน, บรรณาธิการ. (2548). ปริวรรตและสาระสังเขปของอานิสงส์ล้านนา. เชียงใหม่: สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
นิยม สองสีโย, ปริวรรต. (2544). พระชะตา. คัมภีร์ใบลานวัดไผ่เหลือง. เอกสารพับสา วัดพระธาตุช้างค้ำ พ.ศ. 2544. (ยังไม่เผยแพร่).
พระเกรียงไกร สุทฺธมโน (ยางเครือ). (2556). “การศึกษาวิเคราะห์ปัญจอันตรธานในพระพุทธศาสนาเถรวาท”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. บัณฑิตศึกษา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
พระยาประชากิจกรจักร (แช่ม บุนนาค). (2557). พงศาวดารโยนก. กรุงเทพมหานคร: ศรีปัญญา.
พระอุดรคณาธิการ, จําลอง สารพัดนึก. (2530). พจนานุกรมบาลี–ไทย ฉบับนักศึกษา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554.กรุงเทพมหานคร: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.
วีรศักดิ์ ของเดิม. (2551). ศิลปกรรมท้องถิ่นทางพระพุทธศาสนาในเขตอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง. รายงานวิจัย. ศูนย์โบราณคดีภาคเหนือ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ศิรพงศ์ ศักดิ์สิทธิ์. (2554). คติการสร้างพระพุทธรูปไม้ในล้านนา. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต. สาขาวิชาโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ภาควิชาโบราณคดี. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส. (2539). ปฐมสมโพธิกถา. กรุงเทพมหานคร: กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.
สมเด็จพระวันรัตน. (2466). สังคีติยวงศ์ พงศาวดารเรื่องสังคายนาพระธรรมวินัย. พระยาปริยัติธรรมธาดา (แพ ตาลลักษมณ). แปล. พระนคร: โรงพิมพ์ไท.
แสง มนวิทูร, แปล. (2501). ชินกาลมาลีปกรณ์. กรุงเทพมหานคร: กรมศิลปากร.
องค์การศาสนประทีป. (2490). อุตตมสงฆ์ ฟาเหียน. พระนคร: โรงพิมพ์เจริญธรรม.
อดิศักดิ์ ละครเขต. (2560). “การศึกษาวิเคราะห์อานิสงส์การบูชาในพุทธปรัชญาเถรวาท”. วารสารธรรมทรรศน์ ปีที่ 17 เล่ม 1 มกราคม-เมษายน.
ฮันส์ เพนธ์. (2519). คำจารึกที่ฐานพระพุทธรูปในนครเชียงใหม่. กรุงเทพมหานคร: คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์สำนักนายกรัฐมนตรี.