การศึกษากระบวนการถ่ายทอดการบรรเลงปี่ใต้ของควน ทวนยก (ศิลปินแห่งชาติ)

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติและผลงานของควน ทวนยก (ศิลปินแห่งชาติ) และศึกษากระบวนการถ่ายทอดการบรรเลงปี่ใต้ของควน ทวนยก (ศิลปินแห่งชาติ) เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูล คือ ครูควน ทวนยก กลุ่มลูกศิษย์ และกลุ่มศิลปินดนตรีพื้นบ้านภาคใต้ ผลการศึกษา พบว่า ครูควน ทวนยก เกิดในครอบครัวนักดนตรีปี่พาทย์ จังหวัดสงขลา เริ่มฝึกการบรรเลงระนาดทุ้มจากปู่ตุด ทวนยก แล้วจึงฝึกเครื่องดนตรีอื่น โดยมีความชื่นชอบปี่ใต้มากที่สุด จุดเริ่มต้นของความเป็นครู คือ การทำงานคนสวนพร้อมกับเป็นมือปี่ของมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา กระทั่งปีพุทธศักราช 2553 ท่านได้รับการยกย่องเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) ในส่วนของการถ่ายทอด ท่านสอนทั้งผู้เรียนที่มีและไม่มีพื้นฐาน เป็นการสอนแบบกลุ่มและแยกสอนหากผู้เรียนไม่สามารถปฏิบัติได้ โดยใช้การสอนแบบภาษาปี่ ทั้งนี้ จำแนกได้ 3 ระยะ ได้แก่ 1) ก่อนการเรียนรู้ เพื่อประเมินความรู้และครอบมือ 2) การเรียนรู้ 8 ขั้น คือ ฝึกจับปี่ ฝึกเป่าเสียงหลัก ฝึกเป่าเพลงทดลองเสียง ฝึกเป่าโน้ตเสียงอื่น ฝึกเป่าเพลงสั้น ฝึกเป่าเพลงใหญ่ ฝึกเป่ารวมวง และฝึกเป่าด้วยตนเอง และ 3) หลังการเรียนรู้ เป็นการประเมินและให้ผู้เรียนหาประสบการณ์หลังการเรียนรู้ ดังนั้น ครูควน ทวนยก จึงเป็นผู้ที่มีทักษะในการถ่ายทอดการบรรเลงปี่ใต้ ยอมรับในความแตกต่างของผู้เรียน ทั้งยังปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมและปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างให้กับผู้เรียน