การพัฒนาหลักสูตรเสริมสร้างสมรรถนะการเป็นพลเมืองที่เข้มแข็งตามแนวคิดการศึกษาเชิงวิพากษ์สำหรับนิสิตวิชาชีพครู

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนาหลักสูตรเสริมสร้างสมรรถนะการเป็นพลเมืองที่เข้มแข็ง ตามแนวคิดการศึกษาเชิงวิพากษ์สำาหรับนิสิตวิชาชีพครู และ 2) ศึกษาประสิทธิผลของหลักสูตรเสริมสร้าง สมรรถนะการเป็นพลเมืองที่เข้มแข็งตามแนวคิดการศึกษาเชิงวิพากษ์สำาหรับนิสิตวิชาชีพครู โดยใช้ รูปแบบการวิจัยและพัฒนา แบ่งเป็น 2 ระยะ ได้แก่ การพัฒนาหลักสูตร และการประเมินผลการใช้ หลักสูตร กลุ่มเป้าหมายในการวิจัยเป็นนิสิตวิชาชีพครูชั้นปีที่ 3 สาขาวิชาการศึกษา แขนงวิชาสังคมศึกษา วิทยาลัยการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา จำานวน 16 คน ผู้วิจัยเก็บรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูล เชิงคุณภาพโดยมีเครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบคำถามการสนทนากลุ่มนิสิต แบบคำถาม การสนทนากลุ่มผู้เชี่ยวชาญ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง และแบบบันทึกข้อมูลชนิดไม่มีโครงสร้าง
ผลการวิจัยพบว่า 1) หลักสูตรมีองค์ประกอบ ได้แก่ สภาพปัญหาและความจำาเป็นของหลักสูตร หลักการของหลักสูตร จุดมุ่งหมายของหลักสูตร สมรรถนะสำคัญของหลักสูตร โครงสร้างเนื้อหาหลักสูตร แนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ และแนวทางการวัดและประเมินผล โดยหลักสูตรกำาหนดสมรรถนะ ย่อยของความเป็นพลเมืองที่เข้มแข็ง ได้แก่ (1) เคารพสิทธิเสรีภาพและความแตกต่าง (2) ความรับผิดชอบ ต่อสังคม (3) การมีส่วนร่วมอย่างเสมอภาคเท่าเทียม และ (4) มุ่งสร้างความเป็นธรรมในสังคม และ 2) ผลการใช้หลักสูตรได้ช่วยเสริมสร้างนิสิตให้มีสมรรถนะความเป็นพลเมืองที่เข้มแข็งด้านเคารพใน สิทธิเสรีภาพและความแตกต่าง และการมีส่วนร่วมอย่างเสมอภาคเท่าเทียมเพิ่มสูงขึ้น แต่ขณะเดียวกัน ก็ต้องเร่งพัฒนาสมรรถนะด้านความรับผิดชอบต่อสังคม และมุ่งสร้างความเป็นธรรมในสังคมให้แก่นิสิต วิชาชีพครู