การประยุกต์ใช้ความรู้ศาสตร์พระราชาในการพัฒนาหมู่บ้านน้ำไผ่ ตำบลงิ้วงาม อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์

บทคัดย่อ

          ในประเทศไทยมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ในช่วงห้าทศวรรษที่ผ่านมา ทำให้สามารถยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนให้ดีขึ้น ในขณะเดียวกันการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่มีความซับซ้อน กระแสโลกาภิวัฒน์ที่เข้ามา มีส่วนทำให้เกิดผลกระทบต่อแนวคิด และการดำรงชีวิตของประชาชน ทั้งการเกิดวิกฤตทางเศรษฐกิจ สังคมสุขภาพ และสิ่งแวดล้อม เป็นปัญหาสำคัญ การแก้ไขวิกฤตจำเป็นต้องแสวงหาแนวทางสู่การพัฒนาชีวิตที่ยั่งยืน

          การศึกษาวิจัยเรื่องการประยุกต์ใช้ความรู้ศาสตร์พระราชาในการพัฒนาหมู่บ้านน้ำไผ่ ตำบลงิ้วงาม อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์ มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา ดังนี้ 1. เพื่อศึกษาความรู้และกระบวนการประยุกต์ใช้ศาสตร์พระราชาที่เหมาะสมในการพัฒนาหมู่บ้านน้ำไผ่  2. เพื่อศึกษาผลที่ได้จากการประยุกต์ใช้ศาสตร์พระราชาในด้านเศรษฐกิจ สังคม สุขภาพ สิ่งแวดล้อมของหมู่บ้านน้ำไผ่ ต.งิ้วงาม อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) การเก็บข้อมูลภาคสนามรายบุคคลและกลุ่ม (Focus Group) จากแบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์และการสังเกตอย่างมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์และนำเสนอผลการวิจัยแบบพรรณาเชิงวิเคราะห์ (descriptive analysis)

          ผลการศึกษาวิจัยพบว่า ชาวบ้านในชุมชนหมู่บ้านน้ำไผ่ มีความรู้และแนวคิดในการประยุกต์ใช้ความรู้ศาสตร์พระราชาในการดำเนินชีวิตในรูปแบบที่แตกต่างกัน แบ่งได้เป็น 3 รูปแบบหลัก คือ  1) รูปแบบเดิมที่เคยดำเนินตามบรรพบุรุษที่สอนกันมารุ่นต่อรุ่นในการทำการเกษตรภายในครัวเรือน อาทิ ปลูกพืชผักสวนครัวในครอบครัวตามแนวคิด “ปลูกทุกอย่างที่กิน กินทุกอย่างที่ปลูก” หมายถึง ปลูกพืชในพื้นที่ของตนเอง อุปโภคและแบ่งปันให้กับเพื่อนบ้าน ส่วนที่เหลือมีการนำมาแปรรูปเป็นวัตถุดิบที่เก็บได้ แล้วนำบางส่วนของที่เหลือไปขายเกิดเป็นรายได้ 2) รูปแบบประยุกต์ใช้จากประสบการณ์ ที่เคยประสบปัญหาหนี้สินจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยวและอพยพไปทำงานต่างถิ่น เมื่อกลับมาดำเนินชีวิตโดยใช้ศาสตร์พระราชา เศรษฐกิจพอเพียง มีการปรับปรุงดิน ปลูกพืชอินทรีย์ ปลอดสารพิษเพื่อบริโภคในครัวเรือน ใช้รักษาโรคภัยไข้เจ็บ ลดความเจ็บป่วยในครอบครัว และมีเหลือพอแจกจ่าย และเริ่มปลูกเป็นอาชีพเพื่อการค้า 3) ความรู้ที่ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐและหน่วยงานสนับสนุนอื่นในโครงการโคกหนองนาโมเดลโดยใช้ศาสตร์พระราชาตามโครงการพัฒนาชุมชน และเป็นแหล่งเรียนรู้ เป็นตัวอย่างของคนในหมู่บ้าน และมีผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในชุมชนทำให้เกิดกระบวนการเรียนรู้และตื่นตัวในหมู่บ้าน ปลูกผักโดยไม่ใช้สารเคมี การเปลี่ยนแปลงทั้งในระดับบุคคล และชุมชนอย่างเป็นรูปธรรมที่เกิดขึ้นได้แก่ 1) ชาวบ้านมีสุขอนามัยในการใช้ชีวิตและมีสุขภาพร่างกายโดยรวมดีขึ้น 2) ชาวบ้านมีรายได้เลี้ยงตัวเองได้เพิ่มขึ้นจากการทำเกษตรในครัวเรือน และแปรรูปผลผลิตการเกษตร 3) ชาวบ้านสามารถแก้ปัญหาเรื่องหนี้สิน หนี้นอกระบบ ความยากจน ซึ่งมีอัตราส่วนที่ลดลงอย่างเห็นได้ชัด เนื่องจากผู้คนในชุมชนมีงานทำ มีรายได้ในการประกอบอาชีพเลี้ยงดูตนเอง ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ของตนเองเป็นแหล่งรายได้โดยใช้วิธีการตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและโคกหนองนาโมเดล 4) ปัญหาอาชญากรรม ยาเสพติดลดลง เนื่องจากผู้คนมีงานทำ มีรายได้และมีความรู้ มีการศึกษาที่สูงขึ้น ทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้นอย่างเป็นลำดับ