ประสิทธิภาพของกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาที่มีอยู่ในการคุ้มครองความรู้ดั้งเดิม : กรณีศึกษาการคุ้มครองวิธีการผลิตมังคุดคัดของจังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามังคุดคัดในฐานะองค์ความรู้ดั้งเดิมของจังหวัดนครศรีธรรมราช วิเคราะห์จุดแข็งและจุดอ่อนของกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาไทยในการคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่น และเสนอแนวทางการพัฒนาให้เกิดการคุ้มครองที่มีประสิทธิภาพ การวิจัยใช้วิธีเชิงผสมผสาน โดยศึกษาข้อมูลจากเอกสารทางกฎหมายและงานวิชาการ ร่วมกับการเก็บข้อมูลภาคสนามจากผู้ผลิต นักธุรกิจรุ่นใหม่ และหน่วยงานรัฐ ผ่านการสัมภาษณ์และประชุมระดมความคิดเห็น วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า มังคุดคัดเป็นองค์ความรู้ดั้งเดิมที่มีลักษณะเฉพาะและมีคุณค่าทางเศรษฐกิจ แต่ยังไม่ได้รับการคุ้มครองอย่างเหมาะสมภายใต้กฎหมายปัจจุบัน เช่น พระราชบัญญัติสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ และพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ซึ่งยังขาดกลไกเฉพาะในการรองรับภูมิปัญญาท้องถิ่น ส่งผลให้เกิดการนำไปใช้ในเชิงพาณิชย์โดยไม่ได้รับอนุญาต และสร้างความเสียหายต่อชุมชนผู้สืบทอดภูมิปัญญา งานวิจัยเสนอให้มีการปรับปรุงกฎหมายให้ชัดเจนในเรื่องสิทธิ นิยาม และกลไกการคุ้มครอง พร้อมส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการภูมิปัญญา เพื่อสร้างความยั่งยืนทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมในระดับท้องถิ่น