การมีส่วนร่วมในจัดการป่าชุมชนบ้านต้นผึ้ง ตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาการมีส่วนร่วมและปัญหาอุปสรรคในการจัดการป่าชุมชนบ้านต้นผึ้ง 2) เพื่อเสนอแนวทางในการจัดการป่าชุมชนอย่างยั่งยืน โดยระเบียบวิธีวิจัยในการศึกษาครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ การเก็บมูลจากกลุ่มผู้นำชุมชน คณะกรรมการป่าชุมชน ตัวแทนประชาชน ตัวแทนหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน จำนวน 16 คน โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนา และแบบสอบถามเป็นเครื่องมือการวิจัย

ผลการศึกษาพบว่า ศักยภาพป่าชุมชนมีความอุดมสมบูรณ์และความหลากหลายทางชีวภาพ มีการใช้ประโยชน์จากป่าชุมชน เป็นแหล่งอาหารและสร้างรายได้เสริม แหล่งเรียนรู้ และแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ปัญหาอุปสรรคที่พบในการจัดการป่าชุมชนที่สำคัญคือ การมีส่วนร่วมในการจัดการป่าชุมชนยังไม่เต็มศักยภาพ ข้อเสนอแนะแนวทางส่งเสริมการส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการป่าชุมชนอย่างยั่งยืน มีรูปแบบที่เหมาะสม 2 รูปแบบ คือ 1) การจัดการป่าชุมชนในรูปแบบวิถีดั้งเดิมเชิงวัฒนธรรม 2) การจัดการป่าชุมชนในรูปแบบแบบพัฒนาเชิงเอนกประสงค์ โดยมีขั้นตอนที่จะส่งเสริมการมีส่วนร่วมการจัดการป่าชุมชน 3 ขั้นตอน คือ 1) การสร้างความตระหนักและจิตสำนึกต่อการมีส่วนร่วม 2) การดำเนินกิจกรรมการจัดการป่าชุมชนอย่างยั่งยืน 3) การสร้างกลุ่มและเครือข่าย โดยปัจจัยที่เป็นองค์ประกอบสำคัญในการเข้ามามีส่วนร่วม ได้แก่ ผู้นำชุมชน คณะกรรมการป่าชุมชน ภาคประชาชน และการสนับสนุนจากหน่วยงานภายนอก ภายใต้เงื่อนไขของเวลา อายุ อาชีพและรายได้ ซึ่งจะหนุนเสริมให้เกิดการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการป่าชุมชนให้มีความเข้มแข็งและยั่งยืนได้มากขึ้น