การปรับตัวของชุมชนจากผลกระทบน้ำท่วมรอการระบาย: กรณีศึกษาบ้านนาแฮ่ เมืองสีโคดตะบอง นครหลวงเวียงจันทน์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) เพื่อวิเคราะห์ผลกระทบจากน้ำท่วมรอการระบายที่บ้านนาแฮ่ เมืองสีโคดตะบอง นครหลวงเวียงจันทน์ 2) เพื่อศึกษารูปแบบพฤติกรรมการปรับตัวต่อผลกระทบน้ำท่วมรอการระบาย ของชุมชนบ้านนาแฮ่ โดยเป็นการวิจัยแบบผสานวิธีระหว่างการวิจัยเชิงปริมาณและการวิจัยเชิงคุณภาพ จากแบบสัมภาษณ์กับกลุ่มผู้ให้ข้อมูล ประกอบด้วย ผู้นำชุมชน หน่วยงานเกี่ยวข้องในพื้นที่ หัวหน้าครัวเรือน จำนวน 158 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้เทคนิควิเคราะห์เนื้อหาเชิงพรรณนา และวิเคราะห์โดยการแจกแจงความถี่และหาค่าร้อยละ

ผลการวิจัยพบว่า น้ำท่วมรอการระบายก่อให้เกิดผลกระทบต่อชุมชน 3 ด้าน คือ ด้านเศรษฐกิจ คือ การหยุดงานเนื่องจากน้ำท่วมถนนทำให้ขาดรายได้ ด้านสุขภาพ คือ มีโรคที่มากับน้ำท่วม ด้านสภาพแวดล้อม คือ การสัญจรลำบาก มีขยะสิ่งโสโครกและน้ำเน่าเสีย ส่วนรูปแบบพฤติกรรมการปรับตัวของชุมชนจำแนกได้เป็นช่วงก่อน ระหว่างและหลังการเกิดน้ำท่วมฯ โดยช่วงก่อนเกิดน้ำท่วมฯ พบว่า พฤติกรรมของชุมชนที่พบสูงที่สุดคือ “ไม่มี” การพูดคุยปรึกษาปัญหาน้ำท่วม และไม่เข้าร่วมประชุมหารือระดับชุมชน ส่วนช่วงระหว่างการเกิดน้ำท่วมพฤติกรรมการปรับตัวที่พบสูงที่สุด คือ การติดตามสถานการณ์ข่าว การใช้ชีวิตบนพื้นที่สูงพ้นน้ำท่วม การใช้ยานพาหนะที่สามารถเดินทางได้ระหว่างน้ำท่วม ส่วนรูปแบบพฤติกรรมการปรับตัวหลังการเกิดน้ำท่วม ที่พบสัดส่วนมากที่สุด คือ ไม่มีการปรับตัวใด ๆ หลังเกิดภัยน้ำท่วม และมีการปรับปรุงหรือทำความสะอาดอาคารบ้านเรือน ซึ่งลักษณะการปรับตัวของชุมชนถือว่าเป็นการปรับตัวที่เกิดขึ้นเอง ซึ่งจำเป็นต้องมีการวางแผนร่วมกันระหว่างภาครัฐกับชุมชน และระหว่างสมาชิกชุมชนด้วยกันเอง