อิทธิพลความเชื่อและพิธีกรรมของศาสนาผีที่มีต่อศาสนาพุทธ: กรณีศึกษาจังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความเชื่อและพิธีกรรมศาสนาผี 2) เพื่อศึกษาอิทธิพลความเชื่อและพิธีกรรมของศาสนาผีที่มีต่อศาสนาพุทธ: กรณีศึกษาจังหวัดอุบลราชธานี การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ วิเคราะห์เชิงเอกสาร นำเสนอผลด้วยวิธีการเชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า 1) ความเชื่อและพิธีกรรมศาสนาผีเป็นศาสนาดั้งเดิมของคนไทย ศาสนานี้มีลักษณะเป็นสรรพเทวนิยมอันมีพื้นฐานมาจากความความเชื่อความศรัทธานับถือทั่วไปตามแต่ละท้องถิ่น กลมกลืนไปกับศาสนาใหม่ที่เผยแพร่เข้ามาในดินแดนแถบประเทศไทย โดยมีประเพณีคล้ายคลึงกันระหว่างคนอีสานคนไทย ผียังเป็นวิญญาณบรรพบุรุษและวิญญาณอื่นที่ปกปักษ์ผู้คน พิธีกรรมการประนีประนอมและผสมผสานกันทางพิธีกรรม มักเป็นไปในทางที่พุทธรับเอาและปรับใช้เอง 2) อิทธิพลความเชื่อและพิธีกรรมของศาสนาผีที่มีต่อศาสนาพุทธสังคมอีสานเป็นปัจจัยสำคัญที่ยังทำให้ความเชื่อเรื่องผีสามารถดำรงอยู่ได้ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสังคม ได้แก่ (1) ด้านการสร้างความมั่นคงทางจิตใจ พิธีกรรมและองค์ประกอบในพิธีกรรมเป็นส่วนสำคัญในการช่วยเสริมสร้างความรู้สึกมั่นคงทางจิตใจ ปลอดภัย และสามารถดำเนินชีวิตต่อไปได้ เช่น การบนบาน การรักษาโรคด้วยพิธีลำผีฟ้า และพิธีกรรมเกี่ยวกับอาชีพเกษตรกรรม (2) ด้านการเป็นเครื่องมือควบคุมสังคม เป็นกุศโลบายให้คนในสังคมประพฤติตนตามจารีตประเพณี (3) ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในชุมชนโดยใช้ความเชื่อเรื่องผีกำหนดพฤติกรรมการใช้ทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนให้อยู่ในขอบเขต และ (4) อิทธิพลในการสร้างความเพลิดเพลินซึ่งเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของประเพณีและพิธีกรรมของอีสานที่ช่วยกำหนดและส่งเสริมรูปแบบของพิธีกรรมให้มีความศักดิ์สิทธิ์ ความสนุกสนาน และเป็นส่วนสำคัญในการเชื่อมความสัมพันธ์ของคนในชุมชน