แนวทางความสำเร็จของการผลิตข้าวอินทรีย์: กรณีศึกษาเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอำเภอศรีวิไล จังหวัดบึงกาฬ

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบถึงปัญหาการไม่ผ่านการประเมินมาตรฐานข้าวอินทรีย์ มกษ. 9000-2552 ของเกษตรกรในอำเภอศรีวิไล จังหวัดบึงกาฬ และค้นหาวิธีการส่งเสริมให้เกษตรกรได้รับมาตรฐานข้าวอินทรีย์  การศึกษาดำเนินการเก็บข้อมูลกับเกษตรกรที่ยื่นขอขึ้นทะเบียนอินทรีย์สำหรับข้าว จำนวน 50 ราย (N=50) โดยใช้แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์ พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่ที่ผลิตข้าวอินทรีย์เพศหญิง อายุ 51-60 ปี การศึกษาระดับประถมศึกษา จำนวนแรงงานในครัวเรือนที่ทำนา 1-2 คน การปฏิบัติตามแนวทางเกษตรอินทรีย์เกษตรกรสามารถดำเนินการได้เป็นอย่างดี ยกเว้นการจัดการพื้นที่ปลูกและการบันทึกข้อมูล ใน 2 ประเด็นนี้ ปัญหาที่พบที่ส่งผลให้เกษตรกรไม่ผ่านการประเมินพื้นที่การผลิตข้าวตามแนวทางเกษตรอินทรีย์ ได้แก่ เกษตรกรไม่มีแนวกันชนและแนวกันชนไม่มีประสิทธิภาพ และเกษตรกรไม่มีการจดบันทึกข้อมูลการจัดการการผลิตและการจดบันทึกไม่มีความต่อเนื่อง เมื่อนำข้อมูลวิเคราะห์แนวทางการส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ โดย TOWS matrix Model พบว่า รัฐบาลและหน่วยงานด้านการเกษตรควรจัดสรรงบประมาณ เพื่อสนับสนุนเกษตรกรในการจัดการพื้นที่ให้เหมาะสมกับการทำระบบอินทรีย์ นักส่งเสริมการเกษตรต้องเร่งสร้างความเข้าใจการร่วมกลุ่มการผลิตข้าว เร่งสร้างความเข้าใจและให้การช่วยเหลืออย่างใกล้ชิดในการจดบันทึกข้อมูลแปลง เร่งสร้างระบบทายาทเกษตรกรรุ่นใหม่ (Young Smart Farmer) เข้ามาช่วยในเรื่องการจัดการความรู้และการจดบันทึกการผลิต หน่วยงานภาครัฐควรวางกรอบงบประมาณในการช่วยเหลือการทำเกษตรระบบอินทรีย์ เร่งสร้างระบบการจำหน่ายสินค้าอินทรีย์ เร่งสร้างกิจกรรมส่งเสริมการผลิตข้าวระบบอินทรีย์ให้มีความต่อเนื่อง และบูรณาการบุคลากรด้านเกษตรทำงานร่วมกัน เพื่อให้เกษตรกรได้รับประโยชน์สูงสุด และการสร้างฐานข้อมูลระบบการผลิตทุก ๆ ขั้นตอน และสร้างระบบการตรวจสอบย้อนกลับให้เกษตรกร