การอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นเหยียบฉ่า วัดเกาะหงษ์ อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ บนฐานการมีส่วนร่วม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นเหยียบฉ่า วัดเกาะหงษ์ อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์บนฐานการมีส่วนร่วม เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลโดย วิธีสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 20 รูป/คน แบ่งเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มชาวบ้าน กลุ่มผู้นำท้องถิ่น กลุ่มข้าราชการ และกลุ่มปราชญ์ชาวบ้าน ซึ่งเป็นกลุ่มหมอพื้นบ้าน กลุ่มผู้ที่มีความรู้เกี่ยวข้องกับภูมิปัญญาการเหยียบฉ่า และกลุ่มผู้มีประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับภูมิปัญญาการเหยียบฉ่า จากวัดเกาะหงษ์ จังหวัดนครสวรรค์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกการสังเกตแบบมีส่วนร่วมโดยมีผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 20 รูป/คน แบ่งเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มชาวบ้าน กลุ่มผู้นำท้องถิ่น กลุ่มข้าราชการและกลุ่มปราชญ์ชาวบ้านซึ่งเป็นกลุ่มหมอพื้นบ้าน กลุ่มผู้ที่มีความรู้เกี่ยวข้องกับภูมิปัญญาการเหยียบฉ่าและกลุ่มผู้มีประสบการณ์ การวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า 1) ด้านเศรษฐกิจมีผู้ประกอบการวิสาหกิจในชุมชน ปราชญ์ชาวบ้านคนส่วนใหญ่มักจะคิดถึงองค์ความรู้หรือภูมิปัญญาที่เป็นความรู้ ที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษเกิดจากกระบวนการเรียนรู้ปรับตัวผ่านประสบการณ์ที่สั่งสม พัฒนา และสืบทอดกันต่อ ๆ มาเพื่อสร้างรายได้ทั้งในรูปแบบรายได้หลักหรือรายได้เสริมในบางครอบครัว 2) ด้านสังคม องค์การปกครองส่วนท้องถิ่นได้กำหนดแผน นโยบาย และโครงการสนับสนุน ส่งเสริมภูมิปัญญาเหยียบฉ่าให้คงอยู่คู่กับชุมชน พร้อมทั้งมีการสนับสนุนงบประมาณสร้างอาคารอเนกประสงค์ในการบำบัดรักษาเหยียบฉ่าให้กับปราชญ์ชุมชนและผู้ที่มาใช้บริการ ส่วนวัดเกาะหงษ์ได้สนับสนุนสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน 3) ด้านสุขภาพ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ตำบลตะเคียนเลื่อน ได้เข้ามามีบทบาทในการให้ความรู้ปราชญ์ชาวบ้านที่ทำการเหยียบฉ่าถึงเรื่องการรักษาความสะอาด ความเป็นระเบียบเรียบร้อย และ 4) ด้านสิ่งแวดล้อม ภูมิปัญญาท้องถิ่นเหยียบฉ่าทำให้คนในท้องถิ่นให้ความสนใจในการประยุกต์ใช้พืชสมุนไพรเพื่อการบำบัดรักษา ถือว่าเป็นการดำรงชีวิตด้วยความกลมกลืนกับสิ่งแวดล้อม สามารถนำสมุนไพรที่เพาะปลูกในครัวเรือนมาใช้ในการทำยารักษาโรคและยังสามารถสร้างรายได้ ส่งผลให้หลายครอบครัวในชุมชนมีการขยายพื้นที่เพาะปลูกพืชสมุนไพร