วารสารปรัชญาอาศรม

ความสัมพันธ์ร่วมของแรงศรัทธา ศิลปะ และพุทธพาณิชย์ ผ่านการสักยันต์

2025-05-03T16:46:47+07:00

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างแรงศรัทธา ศิลปะ และพุทธพาณิชย์ ผ่านกรณีศึกษาการสักยันต์ ซึ่งเป็นพิธีกรรมที่มีรากฐานในสังคมไทยมาอย่างยาวนาน แม้แหล่งกำเนิดของการสักยันต์จะไม่ปรากฏแน่ชัด แต่ลวดลายและอักขระที่ใช้สะท้อนถึงความเชื่อในพุทธศาสนา จนเกิดเป็นตำนานและพิธีกรรมที่ได้รับการยอมรับทั้งในระดับชาติและนานาชาติ โดยเฉพาะในบริบทของการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงทางสังคมส่งผลให้ความศรัทธาในพิธีกรรมดังกล่าวลดน้อยลง ขณะเดียวกันศิลปะของลายสักเริ่มเข้ามามีบทบาทในการดึงดูดคนรุ่นใหม่แทนที่ความเชื่อดั้งเดิม นอกจากนี้ ความนิยมที่ขยายวงกว้างยังนำไปสู่การแสวงหาผลประโยชน์ในเชิงพุทธพาณิชย์ โดยกลุ่มที่ขาดจริยธรรมอาศัยความศักดิ์สิทธิ์ของยันต์เพื่อสร้างรายได้ ดังนั้น ความสัมพันธ์ร่วมของแรงศรัทธา ศิลปะ และพุทธพาณิชย์ จึงควรได้รับการพิจารณาอย่างลึกซึ้งในบริบทของสังคมไทยร่วมสมัย

พุทธจริยศาสตร์กับการวิพากษ์สสารนิยม จิตนิยม และธรรมชาตินิยมในทัศนะเรื่องชีวิต

2025-05-12T21:01:34+07:00

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิพากษ์แนวคิดเรื่องชีวิตตามทัศนะของนักปรัชญาตะวันตก ได้แก่ สสารนิยม จิตนิยม และธรรมชาตินิยม และ 2) เสนอแนวทางการดำเนินชีวิตที่ประเสริฐตามหลักพุทธจริยศาสตร์ ซึ่งเน้นการพัฒนากาย จิต และปัญญาอย่างสมดุล
แนวคิดเกี่ยวกับ “ชีวิต” เป็นหัวข้อสำคัญในปรัชญาทุกยุคทุกสมัย นักปรัชญาตะวันตกจำนวนมากพยายามอธิบายธรรมชาติของชีวิตในเชิงสสาร จิต หรือกลไกทางธรรมชาติ ขณะที่พุทธปรัชญาเสนอกรอบคิดที่ไม่ยึดติดกับตัวตน และมองชีวิตในฐานะกระบวนการอันสัมพันธ์กันขององค์ประกอบที่เรียกว่า “ขันธ์ 5” ซึ่งเป็นฐานคิดสำคัญของพุทธจริยศาสตร์
การศึกษานี้มุ่งวิเคราะห์ข้อจำกัดของแต่ละแนวคิด.พร้อมทั้งเสนอว่าสาระสำคัญของพุทธจริยศาสตร์ มิได้จำกัดอยู่เพียงการอธิบายชีวิตเท่านั้น หากแต่ยังชี้แนวทางในการดำเนินชีวิตที่ประเสริฐ โดยการพัฒนาภาวนา 4 ประการ คือ กายภาวนา ศีลภาวนา จิตภาวนา และปัญญาภาวนา เพื่อนำไปสู่ความหลุดพ้นจากอวิชชาและความทุกข์

แนวคิดการปกครองตนเองของท้องถิ่น : บทบาทของนายอำเภอ ภายใต้การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง

2025-04-30T12:51:43+07:00

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) เพื่อศึกษาพัฒนาการแนวคิดปรัชญาการปกครองตนเองของท้องถิ่นในสังคมไทยและ 2) เพื่อวิเคราะห์บทบาทและหน้าที่ของนายอำเภอกับแนวคิดปรัชญาการปกครองตนเองของท้องถิ่นภายใต้การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง
ผลการวิจัยพบว่า
1) พัฒนาการแนวคิดปรัชญาการปกครองตนเองในสังคมไทย เริ่มจาก หลักการปกครองที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการบริหารจัดการชุมชนของตนเอง เพื่อตอบสนองต่อความต้องการและปัญหาในพื้นที่ได้อย่างเหมาะสม แนวทางดังกล่าวมุ่งเน้นการกระจายอำนาจจากส่วนกลางสู่ท้องถิ่น เพื่อสร้างความเป็นธรรมลดความเหลื่อมล้ำและพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืน
2) บทบาทและหน้าที่ของนายอำเภอกับแนวคิดปรัชญาการปกครองตนเองในสังคมไทยภายใต้การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง การปฏิรูปการกระจายอำนาจ การแก้ไขกฎหมายท้องถิ่น การปฏิบัตินายอำเภอในฐานะผู้ดำรงตำแหน่งเป็นตัวแทนของรัฐในพื้นที่ต้องปรับตัว เพื่อปฏิบัติหน้าที่ให้เหมาะสมตามบทบาทและหน้าที่ใหม่ ให้สอดคล้องกับความต้องการของท้องถิ่นและบริบททางการเมืองที่เปลี่ยนแปลง นั่นคือ นายอำเภอมีบทบาทสำคัญในกระบวนการส่งเสริมการปกครองตนเองของท้องถิ่น รวมถึงการเชื่อมโยงระหว่างรัฐบาลกลางและประชาชน มีหน้าที่สนับสนุนการดำเนินงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ให้เป็นไปตามกฎหมาย ควบคุมดูแลความเรียบร้อยในพื้นที่และประสานความร่วมมือกับชุมชน

วิเคราะห์พฤติกรรมการบริจาคเชิงพุทธพาณิชย์ กับแนวคิดจริยศาสตร์ของพุทธศาสนิกชนไทย

2025-04-30T13:15:40+07:00

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการบริจาคของพุทธศาสนิกชนไทยและผลกระทบจากส่วนประสมทางการตลาดในบริบทของพุทธพาณิชย์ 2) เพื่อวิเคราะห์คุณค่าและผลประโยชน์ที่ผู้บริจาคคาดหวังจากการบริจาค โดยอ้างอิงกรอบแนวคิดจริยศาสตร์ ได้แก่ จริยศาสตร์หน้าที่ จริยศาสตร์ประโยชน์นิยม และพุทธจริยศาสตร์ การวิจัยใช้ระเบียบวิธีเชิงคุณภาพ โดยคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง จากพุทธศาสนิกชนในจังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 15 คน ซึ่งมีอายุ 50 ปีขึ้นไป และมีประสบการณ์การบริจาคบ่อยครั้งในระดับค่อนข้างสูง

ผลการวิจัยพบว่าพฤติกรรมการบริจาคสามารถจำแนกออกเป็น 3 กลุ่มหลัก ได้แก่ กลุ่มที่บริจาคเพื่อโครงการขนาดใหญ่ กลุ่มที่บริจาคสม่ำเสมอในกิจกรรมทางศาสนา และกลุ่มที่บริจาคในกิจกรรมระดับชุมชน แรงจูงใจสำคัญในการบริจาค ได้แก่ ความเชื่อในบุญกุศล ความผูกพันกับชุมชน และความรู้สึกทางจิตใจ เช่น ความกตัญญูและความเมตตา ส่วนอิทธิพลจากกลยุทธ์ทางการตลาดเชิงพุทธพาณิชย์มีผลต่อการตัดสินใจบริจาคในระดับปานกลางถึงต่ำ

การวิเคราะห์ตามกรอบจริยศาสตร์พบว่า.ผู้ให้ข้อมูลมีแนวคิดสอดคล้องกับจริยศาสตร์เชิงหน้าที่ของอิมมานูเอล คานท์ พุทธจริยศาสตร์ และแนวคิดประโยชน์นิยมของจอห์น สจวร์ต มิลล์ โดยเน้นการให้โดยไม่หวังผลตอบแทนส่วนตน และมุ่งหวังการสืบทอดพระพุทธศาสนาอย่างยั่งยืน ข้อค้นพบนี้สะท้อนแนวทางส่งเสริมการบริจาคที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของคุณธรรม ความโปร่งใส และการสร้างประโยชน์ต่อสังคมและพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง

แนวคิดการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุตามหลักพุทธปรัชญา

2025-05-09T15:13:22+07:00

ทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาบริบทคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในประเทศไทย 2) เพื่อวิเคราะห์แนวคิดการส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุตามหลักพุทธปรัชญาเถรวาท เป็นการวิจัยเอกสาร

ผลการศึกษาพบว่าผู้สูงอายุเป็นบุคคลที่มีอายุตั้งแต่ 60ปีขึ้นไป เป็นวัยบั้นปลายของชีวิต ปัจจุบันโครงสร้างประชากรของประเทศไทย มีอัตราส่วนของสูงอายุสูงขึ้น เพื่อให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น แนวนโยบายที่ภาครัฐปรากฏอยู่ในแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2565-2580) ดำเนินการภายใต้วิสัยทัศน์ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีหลักประกันมั่นคง เป็นพลังพัฒนาสังคม ความคาดหวังของสังคมไทยในอนาคตต้องการผู้สูงอายุที่มีศักยภาพ สามารถพึ่งพาตนเองได้ ในสภาวการณ์ที่ครอบครัวเริ่มเปลี่ยนเป็นสังคมเดี่ยวที่ส่งผลให้การดูแลผู้สูงอายุลดลงอย่างต่อเนื่อง

การส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุตามหลักพุทธปรัชญาเถรวาทคือการสร้างความเข้าใจในกฎธรรมชาติ เกี่ยวกับชีวิตที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดตามวัยสูงอายุ พัฒนาแนวคิดที่ช่วยให้เกิดความสงบ และความสุข การสื่อสารอย่างสร้างสรรค์ และมีความเห็นอกเห็นใจ จะช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้ดูแลผู้สูงอายุ ส่งเสริมกิจกรรมที่มีประโยชน์ ทั้งทางกายและจิตใจ การออกกำลังกาย และการทำกิจกรรมที่สร้างสรรค์ ทั้งนี้ เพื่อให้ผู้สูงอายุรู้สึกถึงคุณค่าและความสำคัญ ในชีวิต มองโลกในแง่ดีมีความสามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมเพื่อให้ตนเองดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างมีคุณค่า มีศักดิ์ศรี เป็นที่ยอมรับ ต่อตนเองและสังคมตราบจนวาระสุดท้ายของชีวิต

การวิเคราะห์การจัดการศึกษาตามหลักพุทธปรัชญา

2025-05-12T21:36:46+07:00

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาพัฒนาการของการจัดการศึกษาของไทยตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน และ 2) วิเคราะห์หลักพุทธปรัชญาที่สามารถบูรณาการในการจัดการศึกษาไทย เพื่อพัฒนามนุษย์อย่างสมบูรณ์ทั้งด้านปัญญา คุณธรรม และจิตสำนึก
ผลการวิจัยพบว่า ในอดีตสถาบันศาสนา โดยเฉพาะวัด มีบทบาทสำคัญในการจัดการศึกษา เป็นพื้นที่หลอมรวมการเรียนรู้ การอบรมจิตใจ และการถ่ายทอดวัฒนธรรม โดยมีพระภิกษุสงฆ์เป็นผู้ขับเคลื่อนหลัก ขณะที่การศึกษาปัจจุบันได้พัฒนาสู่ระบบมาตรฐานที่เปิดกว้างต่อทุกเพศวัยและเชื้อชาติ พร้อมทั้งรับแนวคิดสากลเข้ามาประยุกต์

แม้ว่าการศึกษาไทยจะมีพัฒนาการในเชิงโครงสร้างและเทคโนโลยี แต่ยังคงรักษาแก่นคุณธรรมตามหลักพระพุทธศาสนา ซึ่งสามารถบูรณาการเข้ากับปรัชญาตะวันตก เช่น มนุษยนิยมที่เน้นการพัฒนาศักยภาพมนุษย์, อัตถิภาวนิยมที่ให้ความสำคัญต่อเสรีภาพและความหมายของชีวิต และแนวคิดการศึกษาแบบองค์รวมที่มองมนุษย์เป็นพลวัตของร่างกาย จิตใจ และสังคม หลักพุทธปรัชญาที่สามารถประยุกต์ในการจัดการศึกษาแบ่งออกเป็น 4 ด้าน ได้แก่
1) พุทธิศึกษา : ปรโตโฆสะ, โยนิโสมนสิการ, ไตรสิกขา และมรรคมีองค์ 8
2) จริยศึกษา : เบญจศีล-เบญจธรรม, กุศลกรรมบถ 10, ขันติ และโสรัจจะ
3) หัตถศึกษา : กรรม, สติสัมปชัญญะ, ดรุณธรรม 6 และอิทธิบาท 4
4) พลศึกษา : จริต 6, ไตรลักษณ์, กัลยาณมิตร 7 และมัชฌิมาปฏิปทา

การบูรณาการหลักพุทธปรัชญาดังกล่าวสอดคล้องกับกรอบความคิดทางปรัชญาตะวันตกที่มุ่งเน้นการพัฒนาศักยภาพมนุษย์อย่างรอบด้าน ทำให้การศึกษาเป็นกระบวนการปลุกเร้าความตื่นรู้ การใช้เหตุผล และการแสวงหาความหมายของชีวิตอย่างมีคุณค่า