งานพุทธศิลป์สื่อธรรม: เครื่องมืออันทรงพลังสำหรับสร้างจริยธรรม ในยุคโลกาภิวัตน์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ปัจจุบันปัญหาทุจริตคอรัปชั่นและปัญหาศีลธรรมส่งผลต่อความมั่นคงและความเจริญก้าวหน้าของชาติ ในขณะเดียวกันศาสนาถือว่ามีบทบาทสำคัญต่อการสร้างศีลธรรมแก่คนในสังคมแต่กลับมีผู้คนเข้าถึงหลักธรรมได้ยากส่งผลต่อศีลธรรมในสังคมที่เสื่อมทรามลง ทั้งนี้งานพุทธศิลป์ถูกใช้เป็นเครื่องมือขัดเกลาศีลธรรมให้แก่ผู้คนมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันเนื่องจากสามารถสื่อสารได้รวดเร็วโดยไม่ต้องอ่านหลักธรรมจำนวนมาก ดังนั้นการศึกษาวิเคราะห์ความเข้าใจหลักธรรมของผู้คนจึงมีผลต่อการสร้างงานพุทธศิลป์และการหาแนวทางปรับเปลี่ยนรูปแบบการสื่อธรรมให้สอดคล้องกับบริบทของสังคมและรูปแบบการสื่อสารที่เปลี่ยนไปในยุคโลกาภิวัตน์เพื่อจะช่วยให้ผู้คนเข้าถึงหลักธรรมได้ง่ายขึ้นและสามารถหาแนวทางแก้ไขปัญหาการขาดศีลธรรมของสังคมในปัจจุบัน
บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์บทบาทและประสิทธิภาพการสื่อสารหลักธรรมของงานพุทธศิลป์โดยศึกษาวิจัยจากรูปแบบและความเข้าใจหลักธรรมที่สื่อผ่านงานพุทธศิลป์ ตลอดจนศึกษาแนวทางแก้ไขปัญหาโดยใช้งานพุทธศิลป์เป็นเครื่องมือสื่อสารหลักธรรมให้เหมาะสมกับบริบททางสังคม โดยศึกษาเปรียบเทียบกับการปรับตัวของศิลปะเพื่อศาสนาคริสต์และศาสนาพุทธในยุคสมัยที่บริบทด้านรูปแบบการสื่อสารเปลี่ยนไป รวมทั้งวิเคราะห์ปัญหาและปัจจัยที่เกี่ยวข้องที่ส่งผลต่อรูปแบบการสื่อธรรมของงานพุทธศิลป์ ซึ่งเป็นเหตุให้เกิดผลการศึกษาและการเสนอแนะแนวทางการปรับเปลี่ยนนโยบายศีลธรรมระดับชาติและระบบการประเมินผลด้านศีลธรรมที่มีประสิทธิภาพเพื่อสร้างความแข็งแกร่งด้านศีลธรรม โดยสามารถเชื่อมโยงวัดกับชุมชนโดยมีรัฐเป็นตัวกลาง เพื่อสร้างความยั่งยืนด้านศีลธรรมแก่พระพุทธศาสนาและสังคมไทยสืบไป
Article Details
เอกสารอ้างอิง
จาก https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statyear/#/
กองแผนงานอาชญากรรม.(2568). สถิติคดีอาญา, สืบค้นเมื่อ 24 พฤษภาคม 2568, จาก http://thaicrimes.org/crimestat/.
กัญญาพัชร บุญนาคค้า. (2557). จิตรกรรมเรื่องพุทธประวัติและเวสสันดรชาดกผลงานของครูเหม เวชกร. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
จารุวรรณ พึ่งเทียร. (2555). พุทธศิลป์. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ชาญคณิต อาวรณ์. (2563). จิตรกรรมล้านนา. นนทบุรี: มิวเซียมเพรส.
เชษฐ์ ติงสัญชลี. (2554). พระพุทธรูปอินเดีย. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: ด่านสุทธาการพิมพ์.
เทพพร มังธานี (2565). เจดีย์ตามคติทางพระพุทธศาสนา : ความหมายและแนวคิดพื้นฐานทางประติมานวิทยา. ปรัชญาและศาสนา. 7 (1), 93-115.
ธนพล จุลกะเศียน. (2565). แอนิเมชันจากจิตรกรรมฝาผนังพระอุโบสถวัดสุวรรณารามราชวรวิหาร. วิจิตรศิลป์ 13(1), 50-80.
ธวัชชัย ทําทอง, และคณะ. (2565). มรดกทางวัฒนธรรม 8 วิถี จังหวัดลำปาง. รายงานวิจัย. มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง.
พระเกรียงไกร สุทฺธมโน (ยางเครือ). (2556). การศึกษาวิเคราะห์ปัญจอันตรธานในพระพุทธศาสนาเถรวาท. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
พระครูอาทรยติกิจ (เขื่อน ขำวงษ์). (2559). การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในยุคโลกาภิวัตน์. มจร มนุษยศาสตร์ปริทรรศน์. 2 (2), 106-115.
พระครูสุนทรธรรมโสภณ. (2560). Post Globalization Higher Education. สิรินธรปริทรรศน์. 18 (1), 146-150.
พระปลัดพงศ์ศิริ พุทฺธิวํโส. (2563). ชื่อปีนักษัตรที่ปรากฏในตุงล้านนา. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
พระมหา เสรีชน นริสฺสโร (พันธ์ประโคน) (2557). เส้นทางประวัติศาสตร์และการเปลี่ยนแปลงในยุค โลกาภิวัตน์. รายงานวิจัย. สถาบันวิจัยพุทธศาสตร์มหาวิทลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพุทธโฆสเถระ แปลโดย สมเด็จพระพุทฒาจารย์(อาจ อาสภมหาเถร). (2554). วิสุทธิมรรคฉบับสมบูรณ์. พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพมหานคร: บริษัทธนาเพรส จำกัด.
พระราชปริยัติกวี. (2561). การศึกษาวิเคราะห์แก่นธรรมจากชาดก. พุทธศาสตร์ปริทรรศน์. 5(2), 1-17.
พระอุดรคณาธิการ และ รศ.ดร.จำลอง สารพัดนึก. (2530). พจนานุกรมบาลี–ไทย ฉบับนักศึกษา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ภัททิยา คําโยธาภูบดี และ ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์. (2567). แนวทางการเสริมสร้างศรัทธาต่อพระพุทธศาสนาตามหลัก พุทธสันติวิธีของชาวพุทธเจเนอเรชั่นวาย. สันติศึกษาปริทรรศน์ มจร. 6(1), 233-245.
วนาลี ชาฌรังศรี (2565). การพัฒนานิทรรศการศิลปะไทยแบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการประยุกต์ใช้ใน ชีวิตประจำวันสำหรับเยาวชน. วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
วนิดา เปรมวุฒิ. (2523). การศึกษาเชิงวิเคราะห์ปรัชญาในศิลปะของไมเคิลแอนเจโล. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต. จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
วิชุดา ผาทอง. (2567). ทฤษฎีความสัมพันธ์เชิงอํานาจ: บทวิเคราะห์กรณีศึกษาสังคมร่วมสมัย. วารสารนวัตกรรมสังคมศาสตร์. 1(5), 34-43.
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส. (2539). ปฐมสมโพธิกถา. กรุงเทพมหานคร: กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.
สมชาย ณ นครพนม. (2546). ทวารบาล ผู้รักษาศาสนสถาน. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ.
สันติ เล็กสุขุม, (2560). ประวัติศิลปะไทย. นนทบุรี: เมืองโบราณ.
สันติ เล็กสุขุม. (25543). งานช่างคำช่างโบราณ. กรุงเทพมหานคร:รุ่งศิลป์การพิมพ์.
สันติ เล็กสุขุม. (2555). คุยกับช่างไทยโบราณ. กรุงเทพมหานคร: ด่านสุทธาการพิมพ์
สันติ เล็กสุขุม. (2567). เกร็ดความรู้องค์ประกอบ “เจดีย์ทรงระฆัง” บัลลังก์ ปล้องไฉน มาลัยเถา มีที่มาจากไหน. ศิลปะวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 25 ตุลาคม 2567. จาก https://www.silpa-mag.com/art/article_87683
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2566). ข้อมูลสถิติและตัวชี้วัดสำคัญ. สืบค้นเมื่อ 24 พฤษภาคม 2568. จาก https://www.nso.go.th/nsoweb/nso/statistics_and_indicators?impt_branch=304
สิรีรัศมิ์ สิงห์สนธิ. (2566). พระพุทธรูป : การตีความเชิงสัญลักษณ์ทางพระพุทธศาสนาวิชาการสถาบันพัฒนา. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
สุวิภา จำปาวัลย์ และ ชัปนะ ปิ่นเงิน. (2557). พุทธศิลป์ล้านนา. ลำพูน: ห.จ.ก.สามัญณัฐพลการพิมพ์.
แสงสุรีย์ สำอางค์กูล (2524). จิตวิทยาภาษา. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ศักดิ์ชัย สายสิงห์ (2564). “วัด : จากพุทธศรัทธาสู่พาณิชย์ กรณีศึกษาการจัดการพุทธสถาน”. กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิสถาบันศึกษานโยบายสาธารณะ. (อัดสำเนา).
ศิริศักดิ์ อภิศักดิ์มนตรี. (2566). พุทธศิลป์ล้านนา. เชียงใหม่: ห้างหุ้นส่วนจำกัดเชียงใหม่แสกนเนอร์.
เหมันต สุนทร. (2552). สิบสองนักษัตรความเชื่อที่แสดงออกในงานศิลปกรรมล้านนา : กรณีศึกษาวัดในเชียงใหม่. ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
อริสรา คงประเสริฐ. (2563). ขันแก้วทั้งสาม. สืบค้นเมื่อ 25 พฤศจิกายน 2567. จาก https://www.finearts.go.th
เอเดรียน สนอดกราส แปลโดย ผศ.ดร.ชลธิชา บำรุงรักษ์. (2536). สัญลักษณ์แห่งพระสถูป. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
อู่ทอง ประศาสน์วินิจฉัย. (2551). ซ่อนไว้ในสิม. กรุงเทพมหานคร: โฟคัสอิมเมจพริ้นติ้งกรุ๊ป.
Beth Williamson. (2004). Christian Art: A Very Short Introduction. Oxford University Press.
Elizabeth Lyons. Two Dvaravati Figuringes. Journal of the Siam Society. 61(1), 195.
James Payne. (2022). The greatest art explain. Retrieved March 22, 2025. from https://www.greatartexplained.com/
Justin Thomas McDaniel. (2022) Surface Reading in Thai Buddhist Decorative Art. Decoding southeast Asian art. ed. by nicolaS revire & PitcHaya Soomjinda. Bangkok : River Books Press.
Ginevieve Gamache. (2010). “Between Localism and Nationalism: Two cotemporary examples of Thai temple Art and Archeteture in Nothern Thailand”. Ph.D. Dissertation of the Department of Philosophy, University of McGill
Stephanie A. Slocum-Schaffer. (2018). Morality Policy. Retrieved March 22, 2025.from https://encyclopedia.federalism.org/index.php/Morality_Policy
Trench, Brian and Quinn. (2003). Online News and Changing Models of Journalism. Retrieved March 22, 2025. from https://doras.dcu.ie/3631/1/online_news_changing_models.pdf
